İkilemeler (tekrarlar), anlamı güçlendirmek, pekiştirmek veya kavramı zenginleştirmek için aynı veya benzer sözcüklerin yan yana getirilmesiyle oluşan söz öbekleridir. Türkçede yaygın olarak kullanılan bu yapıların yazımı ise sıklıkla karıştırılır. Bu ders notunda, ikilemelerin nasıl yazıldığını kurallar ve örneklerle öğreneceğiz.
İkilemelerin büyük çoğunluğu ayrı yazılır. Bu, en temel ve genel kuraldır.
Aynı kelimenin tekrarlanmasıyla oluşan ikilemeler daima ayrı yazılır.
Anlamları birbirine yakın veya eş olan kelimelerin tekrarında da kural aynıdır: ayrı yazılır.
Birbirine karşıt anlam taşıyan kelimelerin ikileme oluşturduğu durumlarda yazım ayrıdır.
Doğa seslerini taklit eden yansıma sözcüklerin tekrarında da kural değişmez.
Bu tür ikilemeler de ayrı yazılır.
Dilimizde ikilemelerin çok küçük bir kısmı, kalıplaşarak bitişik yazılır. Bunlar istisnai durumlardır ve sayıca azdır.
Önemli Not: Bu örnekler artık tek bir nesneyi veya kavramı karşılayan birleşik kelimeler haline gelmiştir. Aslında birer ikileme kökenli oldukları için burada istisna olarak verilmektedir.
| İkileme Türü | Yazım Şekli | Örnek |
| :--- | :--- | :--- |
| Aynı kelime tekrarı | Ayrı | yavaş yavaş |
| Yakın anlamlı kelimeler | Ayrı | doğru dürüst |
| Zıt anlamlı kelimeler | Ayrı | ileri geri |
| Yansıma sözcükler | Ayrı | şırıl şırıl |
| Anlamlı+Anlamsız sözcükler | Ayrı | eğri büğrü |
| Kalıplaşmış istisnalar | Bitişik | cırcır, fısfıs |
Bir söz öbeğinin ikileme olup olmadığını ve nasıl yazılacağını test etmek için şu soruyu sorun: "İki unsur da aynı/anlamsız/yakın anlamlı mı ve amacı anlamı güçlendirmek mi?" Cevabınız evet ise, neredeyse kesinlikle ayrı yazacaksınız. Bitişik yazılanlar ise dilde çok az sayıda olduğu için zamanla ezberlenir.
İkilemelerin yazımındaki altın kural, ayrı yazmaktır. Bitişik yazılan birkaç kalıplaşmış örnek dışında (cırcır, fısfıs gibi) tüm ikilemeler ayrı yazılmalıdır. Bu kuralı benimsemek, yazı dilinizin doğruluğunu ve profesyonelliğini önemli ölçüde artıracaktır.
