İş kılış durum oluş fiilleri test

Question

Bu konuyu anlamakta biraz zorlanıyorum. İş, oluş ve durum fiillerini birbirinden ayırt ederken sürekli karıştırıyorum. Özellikle "olmak" fiilinin durum, "yapmak" fiilinin ise iş anlattığını biliyorum ama test sorularında çeldiricilere çok takılıyorum.

Answer 1

# 📚 Ders Notu: İş, Kılış, Durum ve Oluş Fiilleri Test Konu Anlatımı

🎯 Fiil Türlerini Tanıyalım: İş, Kılış, Durum, Oluş

Fiiller, yapılış özelliklerine ve anlamlarına göre dört ana gruba ayrılır. Bu grupları doğru ayırt edebilmek, Türkçe dil bilgisi sorularında ve günlük kullanımda büyük önem taşır. Şimdi bu grupları detaylıca inceleyelim.

🔍 1. İş (Kılış) Fiilleri

Tanım: Öznenin iradesiyle, bir nesneye yönelik gerçekleştirdiği, "neyi, kimi" sorularına cevap veren fiillerdir. Bu fiiller genellikle geçişlidir (nesne alır).

• 📖 Örnekler: yazmak, okumak, temizlemek, sevmek, görmek, çizmek
• 🧠 Test Sorusu İpuçları: Fiile "Neyi? Kimi?" sorularını sorabilirseniz ve anlamlı bir cevap alırsanız, bu genellikle bir iş fiilidir.
• ✅ Örnek Analiz: "Mektubu yazdı." → Neyi yazdı? Mektubu. (Nesne var) → İş Fiili

👁️ 2. Durum Fiilleri

Tanım: Öznenin iradesiyle yaptığı, ancak bir nesneye yönelik olmayan, öznenin içinde bulunduğu hali ifade eden fiillerdir. Genellikle geçişsizdir (nesne almaz).

• 😴 Örnekler: uyumak, gülmek, ağlamak, oturmak, yürümek, dinlenmek
• 🧠 Test Sorusu İpuçları: Fiile "Neyi? Kimi?" sorularını sorduğunuzda anlamlı bir cevap alamazsınız. Eylem, öznenin kendi halini gösterir.
• ✅ Örnek Analiz: "Çocuk saatlerce güldü." → Neyi güldü? Kimi güldü? (Cevap yok/Anlamsız). → Durum Fiili

🌱 3. Oluş Fiilleri

Tanım: Öznenin iradesi dışında, kendiliğinden veya zaman içinde gerçekleşen değişimi ifade eden fiillerdir. Bir "olma", "dönüşme" söz konusudur.

• 🍂 Örnekler: sararmak, büyümek, solmak, yaşlanmak, uzamak, paslanmak, acıkmak
• 🧠 Test Sorusu İpuçları: Eylemde bir zamanla değişim, dönüşüm var mı? Eylem, kişinin isteği dışında mı gerçekleşiyor? Cevabınız evet ise oluş fiilidir.
• ✅ Örnek Analiz: "Yapraklar sonbaharda sarardı." → Bu, ağacın iradesiyle olan bir şey değil, zamanın ve doğanın getirdiği bir değişimdir. → Oluş Fiili

✏️ Pratik Test ve Ayırt Etme Yöntemleri

📝 Karşılaştırmalı Tablo

İş Fiili: Özne yapar, nesneyi etkiler. (Neyi? kimi?)
Durum Fiili: Özne yapar, kendini etkiler. (Neyi? kimi? sorusu anlamsız)
Oluş Fiili: Zaman/doğa yapar, özne değişime uğrar.

🧩 Test Çözme Stratejisi

• 1️⃣ "Neyi? Kimi?" Testi Uygula: Cümledeki fiile bu soruyu sor. Anlamlı cevap alıyorsan İş Fiilidir.
• 2️⃣ İrade Kontrolü Yap: Eylem, öznenin kendi kontrolü ve isteği dışında mı gerçekleşiyor? Evet ise Oluş Fiilidir.
• 3️⃣ Değişim Ara: Eylemde bir başkalaşım, dönüşüm var mı? Varsa Oluş Fiilidir.
• 4️⃣ Elinde Kalan: Yukarıdakilerin hiçbiri değilse, öznenin iradesiyle yapılan ama nesne almayan eylem Durum Fiilidir.

📋 Örnek Test Cümleleri (Cevaplar İçin Kendinizi Test Edin!)

1. Annem, balkondaki çiçekleri sabahleyen suladı. (İş/Kılış)
2. Dün akşam erkenden uyudum. (Durum)
3. Bahçedeki güller bir haftada soldu. (Oluş)
4. Öğretmen, tahtaya güzel bir şiir yazdı. (İş/Kılış)
5. Soğuk havada dışarıda bekleyince üşüdüm. (Oluş)

💎 Sonuç

Fiil türlerini ayırt etmek, sistematik bir soru sorma yöntemiyle oldukça kolaydır. Testlerde karşılaştığınız cümleleri yukarıdaki 4 adımlı strateji ile analiz ederseniz, doğru cevaba ulaşma şansınız çok yüksek olacaktır. Unutmayın, pratik yapmak bu konuda uzmanlaşmanın en iyi yoludur!

Başarılar dilerim! 🚀