📚 Kök Nedir?
Bir kelimenin anlamlı en küçük parçasına kök denir. Ekler çıkarıldığında geriye kalan anlamlı bölüm, o kelimenin köküdür. Kökler, kelimenin türünü ve temel anlamını belirler.
🧱 İsim Kökü (Ad Kökü) 📝
İsim kökleri, bir varlığı, kavramı, duyguyu, durumu veya niteliği karşılayan köklerdir. Bu köklere "-mek, -mak" mastar ekini getiremeyiz.
- 🎯 Örnekler:
- 🔹 "ev" ➡️ ev-im, ev-ler, ev-de
- 🔹 "güzel" ➡️ güzel-lik, güzel-in
- 🔹 "göz" ➡️ göz-lük, göz-cü
- 🔹 "kitap" ➡️ kitap-lar, kitap-ta
- 🔹 "ağaç" ➡️ ağaç-tan, ağaç-lık
- 💡 Bu kelimelere "-mek, -mak" ekini getirmeye çalıştığımızda anlamsız olur: "evmek", "güzelmek", "gözmek".
⚡ Fiil Kökü (Eylem Kökü) 🏃♂️
Fiil kökleri, bir iş, oluş, hareket veya durum bildiren köklerdir. Bu köklere "-mek, -mak" mastar ekini getirebiliriz.
- 🎯 Örnekler:
- 🔹 "gel" ➡️ gel-di, gel-iyor, gel-mek
- 🔹 "oku" ➡️ oku-du, oku-yor, oku-mak
- 🔹 "yaz" ➡️ yaz-mış, yaz-acak, yaz-mak
- 🔹 "sev" ➡️ sev-di, sev-il, sev-mek
- 🔹 "bil" ➡️ bil-di, bil-gin, bil-mek
- 💡 Bu kelimelere "-mek, -mak" ekini getirdiğimizde anlamlı mastar eki oluşur: "gelmek", "okumak", "yazmak".
🆚 İsim Kökü ve Fiil Kökü Arasındaki Temel Farklar 🎯
- ✅ Anlam: İsim kökleri bir varlık, kavram veya nitelik; fiil kökleri ise bir iş, oluş veya hareket bildirir.
- ✅ Mastar Eki Testi: Fiil köklerine "-mek, -mak" eki getirilebilirken, isim köklerine getirilemez.
- ✅ Yapım Ekleri: Her iki kök türüne de yapım ekleri getirilerek yeni kelimeler türetilebilir.
🧐 Pratik Test Yöntemi 💡
Bir kelimenin kökünün isim mi fiil mi olduğunu anlamak için şu yöntemi kullanabilirsin:
Kelimenin köküne "-mek, -mak" mastar ekini getir. Eğer anlamlı bir fiil oluşuyorsa fiil kökü, anlamsız oluyorsa isim köküdür.
Örneğin:
- 🔹 "yürü" + "mek" = "yürümek" ✅ (Anlamlı, o halde "yürü" bir fiil kökü)
- 🔹 "masa" + "mak" = "masamak" ❌ (Anlamsız, o halde "masa" bir isim kökü)
