# 🛑 BAŞLIK ANALİZİ
**DURUM A (Eğitim/Müfredat Konusu)** tespit edildi. Başlık, tarih dersi müfredatında yer alan bir konudur. Bu nedenle **DERS NOTU** formatında, öğretici ve maddeli bir içerik hazırlanacaktır.
---
📜 Islahat Fermanı Hangi Padişah Döneminde İlan Edilmiştir?
Bu ders notunda, Osmanlı tarihinin önemli bir belgesi olan Islahat Fermanı'nın hangi padişah döneminde ve hangi koşullarda ilan edildiği ana hatlarıyla ele alınacaktır.
🎯 Temel Cevap
Islahat Fermanı, Sultan Abdülmecid döneminde, 18 Şubat 1856 tarihinde ilan edilmiştir.
👑 Sultan Abdülmecid Dönemi (1839-1861)
Islahat Fermanı, 31. Osmanlı Padişahı olan Sultan Abdülmecid'in saltanat yıllarında yayımlanmıştır. Kendisi, Tanzimat'ı ilan eden Sultan II. Mahmud'un oğludur ve babasının başlattığı reform çizgisini devam ettirmiştir.
📜 Islahat Fermanı'nın İlan Edilme Süreci
- 🕊️ Dış Etken (Kırım Savaşı): Ferman, 1853-1856 yılları arasında süren Kırım Savaşı'nın sona ermesi ve barış görüşmelerinin yapıldığı sırada ilan edilmiştir.
- 🤝 Avrupa Baskısı: Osmanlı Devleti'nin müttefiki olan İngiltere ve Fransa, savaş sonrasında imzalanacak Paris Antlaşması öncesinde, Osmanlı'daki Hristiyan tebaanın haklarını genişleten yeni reformlar yapılmasını şart koşmuştur.
- ✍️ Hazırlanışı: Metin, büyük ölçüde dış baskılar sonucu ve büyük devletlerin temsilcilerinin de katkılarıyla hazırlanmıştır. Bu yönüyle, 1839 Tanzimat Fermanı'na (Gülhane Hatt-ı Şerifi) göre daha fazla dış müdahale ürünüdür.
⚖️ Islahat Fermanı'nın Özellikleri ve Maddeleri
Ferman, genel olarak Müslüman olmayan tebaaya (gayrimüslimlere) yeni haklar tanımayı amaçlamıştır.
🔹 Önemli Maddelerinden Bazıları:
- ⛪ Din ve İbadet Özgürlüğü: Gayrimüslimlerin ibadet, kilise ve okul inşa etme özgürlükleri genişletildi.
- ⚖️ Yargı Eşitliği: Gayrimüslimler de karma mahkemelerde yargılanabilecek, şahitlikleri Müslümanlarla eşit sayılacaktı.
- 🏛️ Devlet Memurluğu ve Askerlik: Gayrimüslimler devlet memuru olabilecek ve askere alınabilecekti (bedel ödeme seçeneği ile).
- 💼 Vergi Adaleti: Cizye ve haraç gibi vergiler kaldırıldı.
📊 Islahat Fermanı ile Tanzimat Fermanı Karşılaştırması
- Benzerlik: Her ikisi de Sultan Abdülmecid döneminde ilan edilmiş, vatandaşlık ve eşitlik temelinde reformlar öngörmüştür.
- Fark: Tanzimat Fermanı daha çok iç dinamiklerle hazırlanırken, Islahat Fermanı açıkça dış baskıların sonucudur. Ayrıca Islahat Fermanı'nın odağı neredeyse tamamen gayrimüslimlerin hakları üzerinedir.
💎 Sonuç ve Önemi
Islahat Fermanı, Sultan Abdülmecid döneminin en önemli siyasi belgelerinden biridir. Osmanlı'nın bir "Avrupa devleti" sayılması ve Paris Antlaşması'na taraf olabilmesi için atılmış bir adımdır. Ancak, Müslüman tebaa ile gayrimüslim tebaa arasında huzursuzluk yarattığı ve azınlık haklarının yabancı müdahalesine zemin hazırladığı gerekçesiyle eleştirilmiştir.
Özetle: Islahat Fermanı, 1856 yılında, Sultan Abdülmecid tahtta iken, Kırım Savaşı sonrasındaki diplomatik baskılar neticesinde ilan edilmiştir.
