İşlem öncesi dönem özellikleri (Benmerkezcilik, Odaktan uzaklaşamama)

Question

Bu dönemdeki çocuklar her şeyin kendi etraflarında döndüğünü sanıyor, bu benmerkezcilik oluyor. Bir de bir nesneye veya olaya odaklandı mı, diğer özelliklerini görmekte çok zorlanıyorlar, odaktan uzaklaşamama da bu.

Answer 1

# İşlem Öncesi Dönem Özellikleri (Benmerkezcilik, Odaktan uzaklaşamama)

🧠 Piaget'nin Bilişsel Gelişim Kuramı ve İşlem Öncesi Dönem

Jean Piaget'nin bilişsel gelişim kuramına göre, çocukların düşünce süreçleri belirli aşamalardan geçerek olgunlaşır. İşlem öncesi dönem yaklaşık 2-7 yaş aralığını kapsar ve bu dönemde çocuklar sembolik düşünce yeteneği kazanırken, mantıksal işlemleri gerçekleştiremezler. Bu yazıda, işlem öncesi dönemin iki temel özelliği olan benmerkezcilik ve odaktan uzaklaşamama üzerinde duracağız.

👶 Benmerkezcilik (Egocentrism)

Benmerkezcilik, işlem öncesi dönemdeki çocukların kendi bakış açıları dışındaki perspektifleri anlayamamasıdır. Çocuklar, başkalarının farklı düşünebileceğini, hissedebileceğini veya görebileceğini kavrayamazlar.

🔍 Benmerkezciliğin Özellikleri:

• 🔄 Diğer Perspektifleri Anlayamama: Çocuklar, başkalarının kendilerinden farklı görüşlere sahip olabileceğini kavrayamaz
• 🗣️ Kolektif Monolog: Bir grup içinde her çocuk kendi konuşmasını sürdürür, diğerlerinin söylediklerine yanıt vermez
• 👁️ Üç Dağ Deneyi: Piaget'nin ünlü deneyinde, çocuklar bir maket dağın karşısındaki bir bebeğin gördüğü manzarayı tahmin edememiştir
• 🎁 Hediye Seçimi: Kendi sevdiği oyuncağı başkasına hediye olarak seçme eğilimi

🎯 Odaktan Uzaklaşamama (Centration)

Odaktan uzaklaşamama, çocukların bir durumun veya nesnenin yalnızca bir özelliğine odaklanıp diğer özelliklerini göz ardı etmesidir. Bu durum, korunum kavramının gelişmemesine neden olur.

🔍 Odaktan Uzaklaşamamanın Özellikleri:

• 📏 Korunum Kavramının Gelişmemiş Olması: Madde miktarı, uzunluk, alan, ağırlık ve hacim korunumunu anlayamama
• 🧩 Tek Yönlü Düşünce: Problemleri tek bir boyuttan değerlendirme, diğer faktörleri dikkate almama
• 🔄 Geriye Dönüşsüzlük: İşlemleri tersine çevirememe, dönüşüm süreçlerini takip edememe
• 🎨 Görünüşe Aldanma: Nesnelerin görünüşündeki değişikliklerin, temel özelliklerini değiştirdiğini düşünme

🧩 Korunum Deneyleri Örnekleri

Piaget'nin korunum deneyleri, odaktan uzaklaşamama kavramını net bir şekilde gösterir:

📊 Sıvı Korunumu Deneyi

İki eşit bardağa aynı miktarda su konur. Çocuk bunların eşit olduğunu onaylar. Daha sonra bir bardaktaki su, ince uzun bir bardağa boşaltılır. İşlem öncesi dönemdeki çocuk, ince uzun bardaktaki suyun daha fazla olduğunu söyler çünkü yalnızca su seviyesine odaklanır, bardağın genişliğini dikkate almaz.

🧱 Sayı Korunumu Deneyi

İki sıra halinde eşit sayıda boncuk dizilir. Çocuk sayıların eşit olduğunu onaylar. Daha sonra bir sıradaki boncuklar birbirinden uzaklaştırılır. İşlem öncesi dönemdeki çocuk, boncukları uzak olan sıranın daha fazla boncuğu olduğunu söyler çünkü yalnızca sıranın uzunluğuna odaklanır, boncuk sayısını dikkate almaz.

🌟 Özet

İşlem öncesi dönem, çocukların sembolik düşünme yeteneği kazandığı ancak mantıksal işlemleri gerçekleştiremediği bir dönemdir. Benmerkezcilik ve odaktan uzaklaşamama bu dönemin temel özellikleridir. Bu özellikler, çocukların dünyayı anlama ve yorumlama biçimlerini şekillendirir. Çocuklar yaklaşık 7 yaşına geldiklerinde, somut işlemler dönemine geçerek bu sınırlamaların üstesinden gelmeye başlarlar.

Bu dönemin özelliklerini anlamak, ebeveynler ve eğitimciler için çocukların bilişsel gelişimini desteklemek açısından büyük önem taşır.