avatar
✔️ Cevaplandı • Doğrulandı

Kalıcı isim (Adlaşmış fiilimsi) nedir

Kalıcı isimlerin fiilimsi olup olmadığını tam anlayamadım. Çakı, satsuma, kazer gibi kelimelerin artık bir eylemi temsil etmediğini biliyorum ama neden adlaşmış fiilimsi olarak adlandırıldıklarını karıştırıyorum. Bu kelimelerin zamanla nasıl kalıcı bir isim haline geldiğini örnekle açıklar mısınız?
WhatsApp'ta Paylaş
1 CEVAPLARI GÖR
✔️ Doğrulandı
0 kişi beğendi.
avatar
BilgeBeyin
2080 puan • 8 soru • 232 cevap

📚 Kalıcı İsim (Adlaşmış Fiilimsi) Nedir?

Kalıcı isim, dilimizde fiilimsi eklerini alarak türetildikten sonra zamanla artık fiilimsi özelliğini kaybetmiş ve kalıcı olarak bir varlığın, nesnenin veya kavramın adı haline gelmiş sözcüklerdir. 🎯

💡 Nasıl Oluşur?

Fiil kök veya gövdelerine getirilen fiilimsi ekleriyle (-ma/-me, -ış/-iş, -mak/-mek vb.) oluşturulurlar. Ancak bu sözcükler günlük dilde o kadar yaygın bir şekilde isim olarak kullanılır ki, artık onların bir fiille olan bağlantısını düşünmeyiz.

📌 Örnekler:

  • 🔸 Çakmak: Fiil olan "çak-" köküne "-mak" fiilimsi eki gelmiş ve "ateş çıkaran alet" anlamında kalıcı bir isim olmuştur.
  • 🔸 Dondurma: "Dondur-" fiiline "-ma" eki gelmiş ve "bir tatlı çeşidi" anlamında kalıcı isim halini almıştır.
  • 🔸 Gösteri: "Göster-" fiiline "-i" eki gelmiş ve "seyirlik etkinlik" anlamında kalıcı bir isim olmuştur.
  • 🔸 Sarma: "Sar-" fiiline "-ma" eki gelmiş ve "bir yemek türü" anlamını taşır.
  • 🔸 Bitiş: "Bit-" fiiline "-iş" eki gelmiş ve "son, nihayet" anlamında bir isimdir.

⚠️ Önemli Uyarı:

Bir sözcüğün kalıcı isim olup olmadığını anlamak için şu soruyu sorabiliriz: "Bu sözcük, cümlede bir iş, oluş veya hareket mi bildiriyor yoksa bir 'ad' mı?"

  • Kalıcı İsim: "Bu dolma çok lezzetli." (Burada "dolma" bir yemek adıdır, fiilimsi değildir.)
  • Fiilimsi: "Odayı dolma taşlarla döşediler." (Burada "dolma", "dolmak" fiilinden türemiş bir sıfat-fiil (ortaç) görevindedir.)

🎯 Sonuç

Kalıcı isimler, dilin canlı ve değişken yapısının bir göstergesidir. Zamanla fiilimsi olmaktan çıkıp dilde kökleşmiş, kalıcı birer varlık adı haline gelmişlerdir. Onları fiilimsilerden ayıran en temel özellik, artık bir fiil anlamı taşımamaları ve tamamen bir isim olmalarıdır. ✅

Yorumlar