# 🩸 Kanamalarda İlk Yardım: Turnike Uygulaması
📌 Durum Analizi: Başlık Türü
Bu başlık, acil sağlık müdahaleleri ve ilk yardım eğitimi konusunu ele almaktadır. Dolayısıyla DURUM A (Eğitim/Müfredat Konusu) kapsamındadır. Aşağıda, bir ilk yardım eğitmeni edasıyla, maddeli, öğretici ve uygulamaya yönelik bir DERS NOTU hazırlanmıştır.
🎯 Dersin Amacı
Şiddetli kanamalarda hayat kurtarıcı bir müdahale olan turnike uygulamasının hangi durumlarda, nasıl ve ne şekilde yapılması gerektiğini öğrenmek.
⚠️ Turnike Nedir ve Ne Zaman Uygulanır?
Turnike, şiddetli kanamayı durdurmak için kol veya bacak gibi uzuvların proksimaline (vücuda yakın kısmına) uygulanan, kan akışını geçici olarak durduran bir ilk yardım tekniğidir.
UYGULAMA KRİTERLERİ (Sadece bu durumlarda uygulanır!):
- 🩸 Yaşamı tehdit eden şiddetli arter kanaması (kanın fışkırarak, ritmik atımlarla gelmesi) varsa,
- ✋ Direkt basınç ve yükseltme gibi basit yöntemlerle kanama durdurulamıyorsa,
- 🚑 Çok sayıda yaralı olduğunda ve tek ilk yardımcı şiddetli kanamayı kontrol altına almak zorundaysa,
- 🏔️ Uzuv kopması varsa,
- ⚫ Yaralının enkaz altından çıkarılması gerekiyorsa.
ÖNEMLİ UYARI: Turnike, son çare olarak düşünülmeli. Yanlış yerde veya gereksiz yere uygulanırsa doku hasarına ve uzuv kaybına yol açabilir.
🛠️ Turnike Uygulama Adımları (Adım Adım Protokol)
🔹 1. Hazırlık ve Değerlendirme
- 🫣 Kendi güvenliğinizi sağlayın (eldiven giyin, mümkünse).
- 👁️ Kanamanın kaynağını ve şiddetini değerlendirin.
- 📞 112 Acil'i hemen arayın veya aratın.
- 🧴 Yaraya direkt basınç uygulamayı deneyin. İşe yaramazsa turnike kararı verin.
🔹 2. Turnike Yeri Seçimi
- 📍 Kanayan yerin vücuda daha yakın (proksimal) kısmına uygulanır.
- 🦴 Tek kemik üzerine (Kol için: humerus; Bacak için: femur) uygulanmalıdır.
- ❌ Eklemlerin (diz, dirsek) üzerine ASLA uygulanmaz.
- 🎗️ İdeal yer: Yaradan 5-7 cm yukarısı. Ancak kirli, yırtık veya kırık bölgelerden uzakta olmalı.
🔹 3. Uygulama Tekniği
- Malzeme: Tercihen geniş (5-7 cm), esnemeyen bir bandaj (turnike kemeri, kravat, katlanmış bez). İnce tel, ip, kablo ASLA kullanılmaz!
- 🔄 Bandajı, uzvun etrafında iki kez dolaştırın ve düzgünce bağlayın.
- 🌀 Üzerine bir kısa çubuk (krikolu turnike için) veya sert cisim yerleştirip, bandajı bir kez daha düğümleyin.
- 💪 Çubuğu döndürerek (kriko yaparak) kanama durana kadar sıkın. Kanama durduktan sonra fazla sıkmayın.
- 🔒 Çubuğu, dönmemesi için bandajın uçlarıyla sabitleyin.
🔹 4. Kayıt ve İletişim (EN KRİTİK ADIM!)
- ⏱️ Turnikenin uygulandığı saati (saat:dakika) bir kağıda yazın ve yaralının alnına belirgin şekilde yapıştırın.
- 📝 Mürekkepli kalemle doğrudan cilde de yazılabilir: "T - [Saat]" (Örn: T - 14:30).
- 🗣️ Sağlık ekibine mutlaka turnike zamanını söyleyin.
🔹 5. Sonrası ve Uyarılar
- 🩹 Turnike uygulanan bölgeyi örtmeyin, görünür halde bırakın.
- 🔓 Turnikeyi asla gevşetmeyin. Gevşetme kararını sadece sağlık profesyoneli verir.
- 🧊 Uzvu soğutmaya çalışmayın, üzerine hiçbir şey sürmeyin.
- 🕒 Maksimum süre: Uygulama zamanı kaydedildiği sürece, modern protokollere göre güvenli süre uzundur. Ancak sağlık ekibi zamanı bilmek zorundadır.
📊 Özet Tablo: Doğru & Yanlışlar
| ✅ DOĞRULAR |
❌ YANLIŞLAR |
| Geniş, esnemeyen malzeme kullanmak |
İp, tel, kablo kullanmak |
| Zamanı kaydetmek ve işaretlemek |
Turnikeyi gevşetmek |
| Tek kemik üzerine uygulamak |
Eklem üzerine uygulamak |
| Son çare olarak kullanmak |
Her kanamada hemen turnike yapmak |
💎 Sonuç
Turnike, kontrollü cesaret ve bilgi gerektiren, hayat kurtarıcı ancak riskli bir müdahaledir. Temel ilk yardım prensibi "önce zarar verme"dir. Bu nedenle, bu bilgiler uygulamalı bir ilk yardım eğitimi ile pekiştirilmelidir. Unutmayın: Amacınız, profesyonel sağlık yardımı gelene kadar yaşamsal fonksiyonları sürdürmektir.
📚 Ödev / Düşünme Sorusu: "Bir iş kazasında, makineye sıkışmış ve kopmak üzere olan bir bacakta şiddetli kanama var. Enkaz kaldırma ekipleri yaralıyı 20 dakika sonra çıkarabilecek. Siz tek ilk yardımcısınız. Müdahale planınız ne olurdu?"
