🧪 Karışımlar - TYT Kimya Ders Notları
Sevgili 12. sınıf öğrencileri, YKS'nin ilk aşaması olan TYT Kimya'da "Karışımlar" konusu, temel kimya bilgilerinizi ölçen ve net getirisi yüksek bir başlıktır. Bu notlar, konuyu sistemli bir şekilde öğrenmeniz için öğretici bir yaklaşımla hazırlanmıştır.
📌 Karışım Nedir?
İki ya da daha fazla farklı maddenin kimyasal özellikleri değişmeyecek şekilde bir araya gelmesiyle oluşan madde topluluğuna karışım denir. Karışımlar homojen ve heterojen olmak üzere iki ana gruba ayrılır.
🌈 Homojen Karışımlar (Çözeltiler)
Her yerinde aynı özelliği gösteren, tek bir fazdan oluşan karışımlardır.
- ➡️ Tuzlu Su: Katı-Sıvı homojen karışım
- ➡️ Hava: Gaz-Gaz homojen karışım
- ➡️ Alaşımlar (Pirinç, Tunc): Katı-Katı homojen karışım
- ➡️ Kolonya: Sıvı-Sıvı homojen karışım
🌪️ Heterojen Karışımlar
Her yerinde aynı özelliği göstermeyen, birden fazla fazdan oluşan karışımlardır. Kendi içinde çeşitlere ayrılır:
🔹 Süspansiyon
Bir katının bir sıvı içerisinde çözünmeden dağılmasıyla oluşur. Katı parçacıklar zamanla çöker.
- Örnek: Tebeşir tozu-su karışımı, Türk kahvesi
🔹 Emülsiyon
Birbiri içinde çözünmeyen iki sıvının karışımıdır. Sıvılardan biri diğeri içinde küçük damlacıklar halinde dağılır.
- Örnek: Zeytinyağı-su, mayonez, süt
🔹 Koloit
Dağılan parçacık boyutunun süspansiyon ve çözelti arasında olduğu heterojen karışımlardır. Parçacıklar çıplak gözle görülmez ve çökmezler.
- Örnek: Duman, jöle, kan plazması, sabun köpüğü
⚖️ Karışımların Ayrılması (TYT'de Sık Çıkar!)
Karışımları bileşenlerine ayırmak için fiziksel yöntemler kullanılır. Bu yöntemler, TYT'de mutlaka soru gelmesi beklenen kritik bilgilerdir.
- ✅ Ayıklama: Farklı taneli katıların elle ayrılması (Nohut-pirinç)
- ✅ Eleme: Farklı büyüklükteki katıların elek ile ayrılması (Kum-çakıl)
- ✅ Mıknatısla Ayırma: Mıknatıstan etkilenen maddelerin ayrılması (Demir tozu-kükürt)
- ✅ Özkütle Farkı: Sıvı-sıvı veya katı-sıvı karışımların özkütle farkı ile ayrılması (Su-zeytinyağı)
- ✅ Süzme: Katı-sıvı heterojen karışımların ayrılması (Makarna-su)
- ✅ Buharlaştırma: Katı-sıvı homojen karışımların (çözeltilerin) ayrılması (Tuzlu sudan tuz eldesi)
- ✅ Damıtma (Distilasyon): Kaynama noktaları farklı sıvı-sıvı homojen karışımların ayrılması (Su-alkol). Basit ve ayrımsal damıtma olarak ikiye ayrılır.
💎 Özet ve TYT Taktikleri
- 🧠 Karışımlar fiziksel yollarla ayrılır, bileşikler kimyasal yollarla.
- 🧠 Homojen karışımlar = Çözeltiler. Heterojen karışımların belirli bir formülü yoktur.
- 🧠 Ayırt Edici Özellik: Karışımların erime/kaynama noktası gibi özellikleri, saf maddelerin aksine belirli değildir.
- 🧠 TYT'de: Karışım ayırma yöntemlerinin mantığını (özkütle farkı, kaynama noktası farkı, tanecik boyutu) iyi kavramak, soruları çözmede en kritik noktadır.
Bu notlar, TYT Kimya'da "Karışımlar" konusuna yönelik temel çerçeveyi çizmektedir. Bol bol soru çözerek ve farklı karışım örnekleri üzerinde düşünerek bu bilgileri pekiştirebilirsiniz. Başarılar dilerim! ✨
