Katman Elektron Dizilimi Nedir?
Katman elektron dizilimi, bir atomun çekirdeği etrafında bulunan elektronların enerji seviyelerine (katmanlara) göre nasıl dağıldığını gösteren bir düzendir. Elektronlar, çekirdekten uzaklıklarına ve enerji seviyelerine göre farklı katmanlarda bulunur. Her bir katman belirli sayıda elektron taşıyabilir.
Katmanlar ve Elektron Kapasiteleri
Katmanlar, çekirdeğe en yakın olandan başlayarak K, L, M, N, ... şeklinde isimlendirilir veya 1, 2, 3, 4, ... şeklinde numaralandırılır. Her bir katmanın alabileceği maksimum elektron sayısı \(2n^2\) formülü ile hesaplanır. Burada \(n\), katman numarasıdır.
- K katmanı (n=1): Maksimum 2 elektron (\(2 \times (1)^2 = 2\))
- L katmanı (n=2): Maksimum 8 elektron (\(2 \times (2)^2 = 8\))
- M katmanı (n=3): Maksimum 18 elektron (\(2 \times (3)^2 = 18\))
- N katmanı (n=4): Maksimum 32 elektron (\(2 \times (4)^2 = 32\))
Önemli Not: Her ne kadar üst katmanlar daha fazla elektron alabilse de, bir katmanın tamamen dolmasını beklemeden bir sonraki katmana elektron yerleşmeye başlayabilir. Ancak, genel olarak ilk 20 elemente kadar katmanlar sırayla dolar.
Katman Elektron Dizilimi Nasıl Yapılır?
Bir elementin katman elektron dizilimini yapmak için atom numarasını (proton sayısını, dolayısıyla nötr atomdaki elektron sayısını) bilmek gerekir. Elektronlar, en düşük enerjili katmandan (K katmanı) başlayarak yerleştirilir.
Adımlar:
- Atom numarasını belirle: Örneğin, Karbon (C) atomunun atom numarası 6'dır. Bu, 6 protonu ve nötr halde 6 elektronu olduğu anlamına gelir.
- Elektronları katmanlara yerleştir:
- İlk 2 elektron, 1. katmana (K) yerleşir.
- Kalan 4 elektron, 2. katmana (L) yerleşir.
- Dizilimi yaz: Katman elektron dizilimi, katmanlardaki elektron sayıları aralarına virgül konularak yazılır.
Karbon için: 2, 4
Bu, K katmanında 2, L katmanında 4 elektron olduğunu gösterir.
Örnekler
- Hidrojen (H) - Atom No: 1
Dizilim: 1
- Oksijen (O) - Atom No: 8
Dizilim: 2, 6 (K katmanı: 2e⁻, L katmanı: 6e⁻)
- Sodyum (Na) - Atom No: 11
Dizilim: 2, 8, 1 (K katmanı: 2e⁻, L katmanı: 8e⁻, M katmanı: 1e⁻)
Önemli Uyarılar
- Bir katman ancak kendinden önceki katman tamamen dolduktan sonra elektron almaya başlar. (Örneğin, L katmanı ancak K katmanı 2 elektronla dolduktan sonra dolmaya başlar).
- En dış katmandaki (son katman) elektronlara değerlik elektronları denir ve elementin kimyasal özelliklerini belirler.
- 20 numaralı elementten (Kalsiyum) sonraki elementlerde elektron dağılımı biraz daha karmaşık hale gelir ve alt enerji düzeyleri devreye girer. Bu nedenle bu elementler için "katman elektron dizilimi" yerine "orbital elektron dizilimi" kullanmak daha doğru olur.
