Kimyasal denge 11. sınıf yazılı soruları

Question

Kimyasal dengede soru çözerken denge bağıntısını yazmakta zorlanıyorum. Ayrıca derişim ve basınç değişimlerinin dengeye etkisini karıştırıyorum. Bu konuda pratik yapabileceğim sorulara ihtiyacım var.

Answer 1

📚 Kimyasal Denge: Yazılıda Çıkabilecek Önemli Noktalar

Kimyasal denge ünitesi, 11. sınıf yazılı sınavlarında sıklıkla karşılaşılan bir konudur. Bu notlarda, yazılıda çıkma ihtimali yüksek olan temel kavramları ve soru tiplerini bulacaksınız.

⚖️ Denge Kavramı ve Temel Özellikleri

• ✅ Kimyasal denge, bir kimyasal reaksiyonda ileri ve geri reaksiyon hızlarının eşit olduğu dinamik bir durumdur.
• ✅ Denge anında madde derişimleri sabittir ancak reaksiyon durmamıştır.
• ✅ Denge, kapalı sistemlerde ve tersinir reaksiyonlarda gözlenir.
• ✅ Denge başlangıç koşullarına bağlıdır, fakat katalizör denge konumunu değiştirmez, sadece dengeye ulaşma süresini kısaltır.

🧪 Denge Bağıntısı (K_c ve K_p)

Genel bir reaksiyon düşünelim: \( aA + bB \rightleftharpoons cC + dD \)

• 💡 Derişimler cinsinden denge sabiti (K_c): \( K_c = \frac{[C]^c [D]^d}{[A]^a [B]^b} \)
• 💡 Kısmi basınçlar cinsinden denge sabiti (K_p): \( K_p = \frac{(P_C)^c (P_D)^d}{(P_A)^a (P_B)^b} \)
• 💡 K_p ve K_c arasındaki ilişki: \( K_p = K_c (RT)^{\Delta n} \)
  Burada \( \Delta n = (c + d) - (a + b) \) (gaz halindeki mol sayısı farkı)

🎯 Le Chatelier İlkesi ve Dengeye Etki Eden Faktörler

Le Chatelier İlkesi: Denge halindeki bir sisteme dışarıdan bir etki yapılırsa, sistem bu etkiyi azaltacak yönde tepki verir.

• 📌 Derişim Değişimi: Bir maddenin derişimi artırılırsa, denge o maddenin derişimini azaltacak yöne kayar.
• 📌 Basınç Değişimi (Sadece gazlar için): Basınç artırılırsa, denge gaz mol sayısının az olduğu tarafa kayar.
• 📌 Sıcaklık Değişimi:
  • ➡️ Ekzotermik reaksiyonlarda (\( \Delta H < 0 \)) sıcaklık artırılırsa denge girenler yönüne kayar.
  • ➡️ Endotermik reaksiyonlarda (\( \Delta H > 0 \)) sıcaklık artırılırsa denge ürünler yönüne kayar.

🔢 Denge Problemleri ve Hesaplamalar

Yazılılarda sıkça çıkan soru tipleri:

• 🎓 Başlangıç derişimlerinden denge derişimlerini ve K_c/K_p'yi hesaplama
• 🎓 Denge sabitinden bilinmeyen bir denge derişimini bulma
• 🎓 Tepkime yüzdesi verilip denge sabitini hesaplama
• 🎓 K_c ve K_p arasında dönüşüm yapma

💡 Örnek Soru Tipi:
\( N_{2(g)} + 3H_{2(g)} \rightleftharpoons 2NH_{3(g)} \) reaksiyonu belirli bir sıcaklıkta dengededir. Dengede [N₂] = 0.4 M, [H₂] = 1.2 M ve [NH₃] = 0.8 M ise, bu sıcaklıktaki K_c değeri nedir?

Çözüm:
\( K_c = \frac{[NH_3]^2}{[N_2][H_2]^3} = \frac{(0.8)^2}{(0.4)(1.2)^3} = \frac{0.64}{(0.4)(1.728)} = \frac{0.64}{0.6912} \approx 0.93 \)

⚠️ Yazılıda Dikkat Edilmesi Gerekenler

• 🚨 Denge ifadesinde saf katı ve sıvıların derişimi yazılmaz.
• 🚨 Denge sabiti (K) sadece sıcaklıkla değişir.
• 🚨 Ters reaksiyonun denge sabiti, doğru reaksiyonun denge sabitinin tersidir.
• 🚨 Bir denklem bir sayı ile çarpılırsa, denge sabiti üs olarak o sayı ile çarpılır.