# 🧪 Kimyasal Maddeler Kullanılmadan Önce Yapılması Gerekenler ve Özellikleri
Kimyasal maddeler, günlük hayattan endüstriyel üretime kadar pek çok alanda kullanılmaktadır. Ancak bu maddelerin güvenli ve etkili bir şekilde kullanılabilmesi için belirli ön hazırlıklar ve kontroller şarttır. Peki, bir kimyasal maddeyi kullanmaya başlamadan önce ilk ve en kritik adım nedir?
🔍 Doğru Cevap: Malzeme Güvenlik Bilgi Formu (MSDS/SDS) Okunmalıdır
Kimyasal bir madde kullanılmadan önce yapılması gereken en önemli işlem, o maddenin Malzeme Güvenlik Bilgi Formu'nu (MSDS veya güncel adıyla SDS) dikkatlice okumak ve anlamaktır. Bu form, maddenin güvenli kullanımı için hayati bilgiler içerir.
📋 Kimyasal Kullanım Öncesi Yapılması Gerekenler Listesi
- ✅ MSDS/SDS İncelemesi: Maddenin tehlikeleri, korunma yöntemleri, fiziksel/kimyasal özellikleri, ilk yardım ve yangınla mücadele bilgileri öğrenilir.
- ✅ Risk Değerlendirmesi: Kullanım sırasında ortaya çıkabilecek riskler (zehirleme, yanıcılık, patlama, reaktivite) belirlenir ve önlemler planlanır.
- ✅ Kişisel Koruyucu Donanım (KKD) Hazırlığı: SDS'de belirtilen uygun eldiven, gözlük, önlük, maske vb. ekipman temin edilir ve kontrol edilir.
- ✅ Çalışma Ortamı Kontrolü: Havalandırmanın yeterli olup olmadığı, acil durum ekipmanlarının (yangın söndürücü, göz duşu) erişilebilirliği, acil çıkış yollarının açık olduğu kontrol edilir.
- ✅ Kullanım Talimatlarının Gözden Geçirilmesi: Maddenin prosedürlere uygun nasıl kullanılacağı, hangi maddelerle karıştırılamayacağı tekrar edilir.
- ✅ Acil Durum Planının Hatırlanması: Bir kaza veya sızıntı anında ne yapılacağı, kime haber verileceği bilgisi tazelenir.
⚙️ Kimyasal Maddelerin Özellikleri ve Güvenlik İlişkisi
Bir kimyasalın özelliklerini bilmek, güvenli kullanımın temelidir. Bu özellikler genellikle şu kategorilerde incelenir:
1. 🧪 Fiziksel ve Kimyasal Özellikler
- Fiziksel Hali: Katı, sıvı, gaz veya aerosol. Taşınma ve depolama koşullarını belirler.
- Kaynama ve Erime Noktası: Sıcaklık kontrolünün gerekliliğini gösterir.
- Buhar Basıncı: Uçuculuk derecesi ve solunum riski hakkında fikir verir.
- Yoğunluk: Özellikle sıvılarda, suyla karıştırıldığında batar mı yüzer mi bilmek önemlidir.
2. ⚠️ Tehlikeli Özellikler
- Yanıcılık / Parlayıcılık: Alev alabilme sıcaklığı (flash point). Yangın riski taşıyan maddeler ateş ve kıvılcımdan uzak tutulmalıdır.
- Koroziflik (Aşındırıcılık): Canlı doku veya metaller üzerinde tahriş edici/aşındırıcı etki. Uygun KKD ile temas engellenmelidir.
- Toksiklik (Zehirlilik): Akut veya kronik sağlık etkileri. Solunum, temas veya yutma yoluyla vücuda girebilir.
- Reaktivite / Kararsızlık: Su, hava veya diğer kimyasallarla temas ettiğinde tehlikeli reaksiyon (ısı, gaz çıkışı, patlama) verme potansiyeli.
- Oksitleyicilik: Yanmayı şiddetlendirici özellik. Yanıcı maddelerden ayrı tutulmalıdır.
3. 🛡️ Güvenlik Önlemlerini Belirleyen Özellikler
- pH Değeri: Asidik veya bazik kuvveti gösterir. Nötralize edici acil müdahale malzemelerini belirler.
- Koku ve Renk: Sızıntı veya buharlaşmanın tespitinde uyarıcı olabilir (ancak güvenilmez, bazı öldürücü gazlar kokusuzdur).
- Çözünürlük: Hangi çözücülerde çözündüğü, temizlik ve atık bertaraf prosedürlerini etkiler.
🎯 Sonuç
Kimyasal madde kullanımında "önceden hazırlık" hayat kurtarır. Kullanım öncesi yapılacaklar listesinin merkezinde, o kimyasalın özelliklerini ve tehlikelerini detaylı anlatan MSDS/SDS formunu okumak yer alır. Bu formdan elde edilen bilgiler ışığında yapılacak risk değerlendirmesi ve alınacak önlemler, güvenli bir çalışma ortamının temel taşıdır. Hiçbir kimyasal madde, özellikleri ve güvenlik talimatları tam olarak anlaşılmadan kullanılmamalıdır.
Unutmayın: Kimyasallar, onları nasıl kullanacağınızı bilirseniz faydalı araçlar; bilmezseniz potansiyel tehlikelerdir.
