Kip ekleri ile ilgili örnek cümleler

Question

Kip eklerini cümle içinde nasıl kullanacağımı tam olarak anlayamadım. Haber ve dilek kiplerini ayırt etmekte zorlanıyorum, hangi ekin hangi kipe girdiğini karıştırıyorum. Farklı kip eklerini içeren örnek cümleleri görürsem konuyu daha iyi kavrayacağım.

Answer 1

Kip Ekleri Nedir?

Fiillere gelerek onların zamanını, yapılış şeklini veya tasarlanışını belirten eklerdir. Temel olarak haber (bildirme) kipleri ve dilek kipleri olmak üzere ikiye ayrılırlar.

1. Haber (Bildirme) Kipleri

Bu kipler, bir eylemin zamanını bildirir. Beş çeşidi vardır:

• Görülen Geçmiş Zaman (-dı, -di, -du, -dü, -tı, -ti, -tu, -tü)

  Örnek: Dün akşam izledim. (Eylemin yapıldığını, bizzat gördüğümüzü veya kesin olarak bildiğimizi ifade eder.)

• Öğrenilen Geçmiş Zaman (-mış, -miş, -muş, -müş)

  Örnek: Sınavdan yüksek not almış. (Eylemi başkasından duyduğumuzu veya sonradan fark ettiğimizi ifade eder.)

• Şimdiki Zaman (-yor)

  Örnek: Şu anda ders çalışıyorum. (Eylemin konuşma anında devam ettiğini ifade eder.)
• Gelecek Zaman (-acak, -ecek)

  Örnek: Yarın erken kalkacağım. (Eylemin ileride yapılacağını ifade eder.)

• Geniş Zaman (-r, -ar, -er)

  Örnek: Her sabah koşuya giderim. (Eylemin her zaman yapıldığını veya yapılabileceğini ifade eder.)

2. Dilek Kipleri

Bu kipler, eylemin yapılmasına yönelik istek, dilek, şart veya gereklilik bildirir. Dört çeşidi vardır:

• Dilek-Şart Kipi (-sa, -se)

  Örnek: Erken bitirsem sinemaya gideriz. (Burada hem şart hem de dilek anlamı vardır.)

• Gereklilik Kipi (-malı, -meli)

  Örnek: Bu ilacı her gün içmelisin. (Eylemin yapılmasının gerekli olduğunu ifade eder.)

• İstek Kipi (-a, -e)

  Örnek: Yarın sizi ziyaret edeyim. (Eyleme yönelik istek veya niyeti ifade eder.)

• Emir Kipi (Eksiz)

  Örnek: Hemen buraya gel! (Eylemin yapılmasını emreder. Genellikle 2. tekil ve çoğul kişiler için kullanılır.)

Kip Eklerinin Birlikte Kullanıldığı Örnekler

• Eğer zamanında gelseydi (Dilek-Şart + Görülen Geçmiş Zaman), onu da görürdük (Geniş Zaman + Görülen Geçmiş Zaman).
• Daha dikkatli olmalıydın (Gereklilik + Görülen Geçmiş Zaman).

Not: Bir fiilde birden fazla kip eki bulunabilir. Bu durumda ilk ek zaman veya dilek anlamı katarken, ikinci ek genellikle hikaye veya rivayet anlamı katar.