Koligatif Özellikler - 10. Sınıf Kimya Ders Notları
🧪 Koligatif Özellikler Nedir? - 10. Sınıf Kimya
Koligatif özellikler, bir çözücüye çözünen madde eklendiğinde, çözünenin türünden bağımsız olarak sadece tanecik sayısına bağlı olarak değişen fiziksel özelliklerdir.
🔍 Koligatif Özelliklerin Ortak Noktası:
- ✅ Çözünenin cinsine değil, sayısına bağlıdır
- ✅ Uçucu olmayan katılar için geçerlidir
- ✅ Seyreltik çözeltilerde daha belirgindir
📊 4 Temel Koligatif Özellik:
1. 🧊 Buhar Basıncı Alçalması (Raoult Yasası)
Saf çözücüye uçucu olmayan bir katı eklendiğinde, çözeltinin buhar basıncı düşer. Çözünen ne kadar fazlaysa, buhar basıncı o kadar azalır.
2. 🌡️ Donma Noktası Alçalması (Kriyoskopi)
Çözeltilerin donma noktası, saf çözücünün donma noktasından daha düşüktür. Kışın yollara tuz dökülmesi bu prensibe dayanır.
3. 🔥 Kaynama Noktası Yükselmesi (Ebülyoskopi)
Çözeltilerin kaynama noktası, saf çözücünün kaynama noktasından daha yüksektir.
4. 💧 Osmotik Basınç
Yarı geçirgen bir zardan çözücü moleküllerinin geçişi sonucu oluşan basınçtır. Canlı hücrelerde önemli rol oynar.
🧮 Matematiksel İfadeler:
- Donma noktası alçalması: \( \Delta T_d = K_d \cdot m \cdot i \)
- Kaynama noktası yükselmesi: \( \Delta T_k = K_k \cdot m \cdot i \)
Burada; \(K\) = sabit, \(m\) = molalite, \(i\) = van't Hoff faktörü
🌍 Günlük Hayattan Örnekler:
- 🚗 Kışın araba radyatörlerine antifriz eklenmesi
- 🛣️ Buzlu yollara tuz dökülmesi
- 🏥 Hastanelere serum (izotonik çözelti) hazırlanması
- 🍳 Yemeklere tuz eklenerek kaynama noktasının değiştirilmesi
💡 Önemli Uyarılar:
- ⚠️ Koligatif özellikler için çözünenin iyonlaşıyor olması önemlidir
- ⚠️ Elektrolit çözeltilerde tanecik sayısı daha fazladır
- ⚠️ Seyreltik çözeltilerde hesaplamalar daha doğru sonuç verir
Özet: Koligatif özellikler, çözeltilerin konsantrasyonuna bağlı olarak değişen ve günlük hayatta birçok uygulama alanı bulunan önemli kimya konularındandır.
