🌍 Atatürk Dönemi Türk Dış Politikası: Kavram Haritası
Atatürk'ün dış politika vizyonu, "Yurtta sulh, cihanda sulh" ilkesi üzerine kurulmuştur. Bu dönemde Türkiye, uluslararası arenada saygın bir konuma gelmeyi hedeflemiş ve bunu büyük ölçüde başarmıştır. İşte bu dönemin temel kavramları ve olayları:
🤝 Temel İlkeler
- 🛡️ Tam Bağımsızlık: Her alanda bağımsızlık esastır.
- ⚖️ Milli Çıkarlar: Dış politikada öncelik Türkiye'nin çıkarlarına verilir.
- 🕊️ Yurtta Sulh, Cihanda Sulh: Barışçıl bir dış politika izlenir.
- 🤝 Karşılıklılık: İlişkilerde eşitlik ve karşılıklılık prensibi gözetilir.
- 🌍 Gerçekçilik: Hayalperestlikten uzak, gerçekçi bir yaklaşım benimsenir.
🗓️ Dönemin Önemli Olayları
- 🤝 1923 Lozan Barış Antlaşması: Türkiye'nin bağımsızlığının uluslararası alanda tescili.
- 🤝 1924 Halifeliğin Kaldırılması: İç işlerde bağımsızlığın pekiştirilmesi, dış politikada laikleşme adımı.
- 🏛️ 1930 Türk-Yunan Yakınlaşması: İki ülke arasındaki sorunların çözümü ve işbirliğinin geliştirilmesi.
- 🤝 1934 Balkan Antantı: Türkiye, Yunanistan, Yugoslavya ve Romanya arasında bölgesel işbirliği.
- 🤝 1937 Sadabat Paktı: Türkiye, İran, Irak ve Afganistan arasında bölgesel güvenlik işbirliği.
- 🗣️ 1936 Montrö Boğazlar Sözleşmesi: Boğazlar üzerindeki Türk egemenliğinin yeniden tesisi.
- 🇹🇷 1939 Hatay'ın Anavatan'a Katılması: Diplomatik başarı ile toprak bütünlüğünün sağlanması.
🏛️ Dış Politikada Temel Sorunlar ve Çözümleri
- 💰 Düyun-u Umumiye Sorunu: Osmanlı borçlarının yapılandırılması ve Türkiye'nin ekonomik bağımsızlığının sağlanması.
- 🇹🇷 Musul Sorunu: İngiltere ile yaşanan bu sorun, Milletler Cemiyeti'ne götürülmüş ancak Türkiye aleyhine sonuçlanmıştır.
- 🇹🇷 Boğazlar Sorunu: Montrö Boğazlar Sözleşmesi ile Türkiye'nin egemenlik hakları korunmuştur.
- 🇹🇷 Hatay Sorunu: Diplomatik yollarla çözülerek Hatay'ın Türkiye'ye katılması sağlanmıştır.
🌍 Uluslararası İlişkiler
- 🤝 Sovyet Rusya ile İlişkiler: İlk yıllarda dostane ilişkiler kurulmuş, daha sonra denge politikası izlenmiştir.
- 🤝 Batı Ülkeleri ile İlişkiler: Lozan Antlaşması sonrası ilişkiler normalleşmeye başlamış, ekonomik ve siyasi işbirliği geliştirilmiştir.
- 🤝 Balkan Ülkeleri ile İlişkiler: Balkan Antantı ile bölgesel işbirliği güçlendirilmiştir.
- 🤝 Orta Doğu Ülkeleri ile İlişkiler: Sadabat Paktı ile bölgesel güvenlik işbirliği sağlanmıştır.
🎯 Kavramlar
- 🏛️ Balkan Antantı: Türkiye, Yunanistan, Yugoslavya ve Romanya arasında 1934 yılında imzalanan bölgesel işbirliği antlaşmasıdır. Amaç, Balkanlar'daki statükoyu korumak ve bölgesel güvenliği sağlamaktır.
- 🏛️ Sadabat Paktı: Türkiye, İran, Irak ve Afganistan arasında 1937 yılında imzalanan bölgesel güvenlik antlaşmasıdır. Amaç, sınır güvenliğini sağlamak ve bölgesel istikrarı korumaktır.
- 🏛️ Montrö Boğazlar Sözleşmesi: 1936 yılında imzalanan bu sözleşme ile Boğazlar üzerindeki Türk egemenliği yeniden tesis edilmiştir. Türkiye'ye Boğazlar'da asker bulundurma ve Boğazlar'ı kontrol etme yetkisi verilmiştir.
- 🏛️ Milletler Cemiyeti: I. Dünya Savaşı sonrasında kurulan ve amacı dünya barışını korumak olan uluslararası örgüttür. Türkiye, 1932 yılında bu örgüte üye olmuştur.
