Lateral (Yanal) meristem nedir (Sekonder büyüme)

Question

Bitkilerin enine kalınlaşmasını sağlayan yapıyı tam olarak anlayamadım. Özellikle mantar kambiyumu ile odun-kabuk kambiyumunun rollerini karıştırıyorum. Bu dokuların ikisi de lateral meristem mi oluyor, aradaki fark nedir?

Answer 1

🌱 Lateral (Yanal) Meristem Nedir?

Bitkilerde büyüme, meristem adı verilen özelleşmiş hücreler tarafından sağlanır. Lateral meristem, bitkilerin kalınlaşmasını (enine büyüme) sağlayan ve genellikle gövde ile köklerde bulunan bir doku çeşididir. Bu doku, bitkilerin birincil büyümesinden sonra devreye girerek sekonder (ikincil) büyümeyi başlatır.

🎯 Lateral Meristemin Görevi

Lateral meristem, bitkinin çapının artmasından sorumludur. Bu sayede bitkiler daha kalın gövdeli ve köklü hale gelir, mekanik destekleri artar ve su/besin taşıma kapasiteleri yükselir.

📌 Lateral Meristem Çeşitleri

• 🌳 Vasküler Kambiyum: Bitkide sekonder ksilem (odun) ve sekonder floem (soymuk) dokularını oluşturur. Ksilem su ve minerallerin, floem ise organik besinlerin taşınmasını sağlar.
• 🌲 Mantar Kambiyumu (Fellogen): Bitkinin dış kısmında periderm (mantar dokusu) oluşturarak koruma sağlar. Ağaç kabuğu bu doku sayesinde meydana gelir.

💡 Sekonder Büyüme Nasıl Gerçekleşir?

Sekonder büyüme, lateral meristemin sürekli bölünerek yeni hücreler oluşturmasıyla gerçekleşir. Bu süreçte:

• ✅ Vasküler kambiyum içe doğru ksilemi, dışa doğru floemi üretir.
• ✅ Mantar kambiyumu dışa doğru mantar hücrelerini oluşturur.
• ✅ Yıllar geçtikçe gövdede yaş halkaları meydana gelir.

🌿 Hangi Bitkilerde Görülür?

Lateral meristem ve sekonder büyüme genellikle çift çenekli (dikotiledon) bitkilerde ve açık tohumlularda görülür. Tek çenekli bitkilerde ise lateral meristem bulunmaz veya sınırlıdır.

💬 Özetle: Lateral meristem, bitkilerin enine büyümesini sağlayan, vasküler kambiyum ve mantar kambiyumundan oluşan bir dokudur. Sekonder büyüme sayesinde bitkiler kalınlaşır, desteklenir ve daha fazla madde taşıma kapasitesine sahip olur.