Madde (Soru) analizi nedir

Question

Madde analizini genel olarak biliyorum ama detaylarını tam oturtamadım. Özellikle bir testteki soruların güçlük ve ayırt edicilik düzeylerini nasıl hesapladıklarını merak ediyorum. Bu analizin testin kalitesini nasıl etkilediğini basitçe anlamak istiyorum.

Answer 1

📊 Madde (Soru) Analizi Nedir? | Eğitimde Ölçme ve Değerlendirmenin Kalbi

Merhaba! Bu ders notumuzda, eğitimde ölçme ve değerlendirmenin en kritik süreçlerinden biri olan Madde Analizini (Item Analysis) detaylıca inceleyeceğiz. Bir öğretmen olarak hazırladığınız testlerin gerçekten neyi, ne kadar ölçtüğünü anlamanın bilimsel yolu budur.

🎯 Madde Analizinin Amacı

Madde analizi, bir testteki her bir sorunun (maddenin) kalitesini, güçlük düzeyini ve ayırt ediciliğini istatistiksel yöntemlerle inceleyerek, testin geçerlik ve güvenirliğini artırmayı hedefler. Kötü soruları tespit edip testi iyileştirmenin yol haritasını sunar.

🔍 İki Temel Analiz Türü

1. 🧮 Madde İstatistikleri (Kantitatif Analiz)

Sayısal verilere dayanır. En yaygın kullanılan iki istatistik şunlardır:

• Madde Güçlük İndeksi (p): Soruyu doğru cevaplayanların oranıdır. Değer 0 ile 1 arasındadır.
  • \( p = 0.90 \) → Çok kolay bir soru (Öğrencilerin %90'ı doğru yapmış).
  • \( p = 0.50 \) → Orta güçlükte ideal bir soru.
  • \( p = 0.10 \) → Çok zor bir soru.
• Madde Ayırt Edicilik İndeksi (D veya r): Sorunun, bilenle bilmeyeni ayırt etme gücünü gösterir. -1 ile +1 arasında değer alır.
  • \( D \geq 0.40 \) → Mükemmel ayırt edicilik.
  • \( 0.30 \leq D < 0.40 \) → İyi ayırt edicilik.
  • \( 0.20 \leq D < 0.30 \) → Düzeltilmeli.
  • \( D < 0.19 \) → Çıkarılmalı veya baştan yazılmalı (Testin güvenirliğini düşürür).
  Hesaplama: En yüksek puan alan %27'lik üst grup ile en düşük puan alan %27'lik alt grubun, o sorudaki doğru cevap oranları farkıdır.

2. 📝 Madde Yapısı (Kalitatif Analiz)

Her bir çeldiricinin (distraktör) işlevselliğine bakar. İyi bir çeldirici, konuyu bilenleri değil, yanlış öğrenenleri veya tahmin edenleri cezbetmelidir. Hiç kimse tarafından seçilmeyen bir çeldirici, işe yaramaz demektir.

🛠️ Analiz Süreci Nasıl İşler?

1. Test Uygulanır: Yeterli sayıda öğrenciye (genelde 30+) test uygulanır.
2. Veriler Toplanır: Öğrencilerin her soruya verdiği cevaplar ve toplam puanları tablolaştırılır.
3. Üst ve Alt Gruplar Belirlenir: Toplam puana göre en yüksek ve en düşük %27'lik dilimler oluşturulur.
4. İndeksler Hesaplanır: Her soru için güçlük ve ayırt edicilik indeksleri hesaplanır.
5. Çeldiriciler İncelenir: Her şıkkın dağılımı analiz edilir.
6. Karar Verilir ve Test Revize Edilir: Zayıf sorular düzeltilir, çıkarılır veya test bankasına not düşülür.

💎 Sonuç ve Önemi

Madde analizi, öğretmen ve eğitimciler için bir geri bildirim ve kalite kontrol mekanizmasıdır. Sadece öğrenciyi değil, soruyu ve dolayısıyla öğretimi de değerlendirir. Düşük ayırt ediciliğe sahip bir soru, o konunun yeterince iyi öğretilemediğinin veya sorunun kötü yazıldığının göstergesi olabilir. Bu nedenle, nitelikli bir ölçme aracı geliştirmenin olmazsa olmaz adımıdır.

Ödev/Değerlendirme: Geçmişte hazırladığınız bir kısa sınavı alın. Yaklaşık 30 öğrencinin cevap kağıdını inceleyerek 3 sorunun madde güçlük ve ayırt edicilik indekslerini hesaplayın. Hangi soruların testin genel kalitesine katkı sağladığını, hangilerinin zayıf olduğunu tartışın.