Manzume Nedir?
Manzume, ölçülü ve uyaklı (kafiyeli) bir şekilde yazılan, ancak genellikle duygudan çok düşünceyi, bir olayı veya bir öğüdü aktarmayı amaçlayan yazılara verilen addır. Kısacası, şiir biçiminde yazılmış düzyazı gibi düşünülebilir.
Manzumenin Özellikleri
- Biçimsel Özellikler: Manzumelerde genellikle düzenli bir ölçü (vezin) ve uyak (kafiye) düzeni bulunur. Dizeler ve bentler halinde yazılırlar.
- İçerik Özellikleri: Temel amaçları estetik bir haz uyandırmaktan ziyade, bir düşünceyi, öğüdü, bilgiyi veya bir olayı anlatmaktır. Didaktik (öğretici) bir nitelik taşırlar.
- Dil ve Anlatım: Dil, şiire göre daha sadedir ve gündelik konuşma diline yakındır. Sanatsal söyleyişlere ve imgelerle dolu bir anlatıma çok sık başvurmazlar.
Manzume ile Şiir Arasındaki Fark
Bu iki kavram sıklıkla karıştırılır. Aralarındaki en temel fark şudur:
- Şiir, estetik kaygıyla, duygu ve çağrışım gücü yüksek bir dille yazılır. Okuyucuda coşku ve haz uyandırmayı hedefler.
- Manzume ise daha çok öğretmeyi, bilgilendirmeyi veya bir olayı aktarmayı amaçlar. Biçim olarak şiire benzer, ancak amacı farklıdır.
Basit bir benzetmeyle; şiir "sanat için sanat" anlayışına, manzume ise "toplum için sanat" anlayışına daha yakındır.
Manzume Örnekleri
Türk edebiyatında birçok manzume örneği bulunur. Özellikle destanlar, halk hikâyeleri (Âşık tarzı), fabllar ve didaktik metinler manzume türüne girer.
- Teşbihname ve pendname türündeki eserler.
- Mehmet Akif Ersoy'un Safahat adlı eserindeki bazı parçalar.
- Ziya Paşa'nın Terci-i Bent ve Terkib-i Bentleri.
- La Fontaine'den çevrilen birçok fabl.
