Okyanus kıyılarında gün içinde deniz seviyesinin düzenli olarak yükselip alçalması olayına medcezir veya gel-git denir. Bu doğa olayı, Dünya'nın okyanusları üzerinde adeta bir nefes alıp veriş gibidir ve binlerce yıldır insanlığın dikkatini çekmiştir. Gelin, bu büyülü ritmin ardındaki bilimi birlikte keşfedelim.
Medcezir, Ay'ın ve Güneş'in Dünya üzerindeki kütleçekim kuvvetlerinin etkisiyle okyanus sularının periyodik olarak kabarması (gel) ve alçalmasıdır (git). Bu olay özellikle sahillerde, haliçlerde ve körfezlerde belirgin şekilde gözlemlenir. Bir gün içinde genellikle iki kez gel ve iki kez git yaşanır.
Medcezirin oluşumundaki en önemli faktör, gök cisimlerinin kütleçekim kuvvetidir.
Ay, Dünya'ya en yakın gök cismi olduğu için gel-git üzerindeki en büyük etkiye sahiptir (Güneş'inkinin yaklaşık 2.2 katı). Ay'ın çekim kuvveti, Dünya'nın kendisine bakan yüzündeki okyanus sularını kendine doğru çekerek kabarma (gel) oluşturur. Aynı zamanda, Dünya-Ay sisteminin dönme merkezi etrafındaki hareketinden kaynaklanan merkezkaç kuvveti, Dünya'nın arka yüzünde de bir kabarmaya neden olur.
Güneş'in kütleçekimi de gel-git olayına katkıda bulunur. Etkisi Ay'ınkine göre daha az olsa da, Ay ve Güneş'in aynı hizaya geldiği durumlarda gel-git genliği (yükselme miktarı) en yüksek seviyeye ulaşır.
Kıyıların şekli, okyanus havzalarının derinliği ve genişliği, gel-git dalgalarının yüksekliğini ve davranışını önemli ölçüde etkiler. Dar körfez ve haliçlerde gel-git dalgası yükselerek çok daha belirgin hale gelebilir (Örn: Fundy Körfezi'nde 16 metreyi aşan gel-gitler görülebilir).
Gel-gitler, Ay ve Güneş'in konumuna göre farklı şiddetlerde gerçekleşir.
Dolunay ve Yeniay evrelerinde, Ay, Dünya ve Güneş aynı hizada olduğunda meydana gelir. Her iki gök cisminin çekim kuvvetleri birleştiği için en yüksek gel ve en alçak git yaşanır. (Adı, "yükselmek, fışkırmak" anlamındaki İngilizce "spring" kelimesinden gelir, mevsimle ilgisi yoktur.)
İlk Dördün ve Son Dördün evrelerinde, Ay ve Güneş Dünya'ya göre birbirine dik açıda konumlanır. Çekim kuvvetleri birbirini kısmen sönümlediği için en düşük gel ve en yüksek git yaşanır. Gel-git genliği minimumdur.
Medcezir, evrensel kütleçekim yasalarının Dünya'mız üzerindeki görünür ve düzenli dansıdır. Ay'ın uzaktan gönderdiği çekim mesajları, okyanuslarımızda ritmik bir yükselip alçalma olarak karşılık bulur. Bu kadim olay, yalnızca denizcilik veya enerji için değil, aynı zamanda gezegenimizin doğal döngüsünü anlamak için de kilit öneme sahiptir. Bir sonraki sahile gittiğinizde, suyun bu gizemli hareketine biraz daha farklı gözlerle bakacağınıza eminiz.
