Mitoz ve Mayoz Bölünme
Hücre bölünmesi, canlıların büyümesi, gelişmesi ve üremesi için hayati öneme sahiptir. Mitoz ve mayoz, ökaryot hücrelerde gerçekleşen iki temel bölünme şeklidir. Aşağıda bu iki süreç arasındaki 5 temel fark açıklanmıştır.
1. Bölünme Sonucu Oluşan Hücre Sayısı
- Mitoz: Bir hücreden iki yavru hücre oluşur.
- Mayoz: Bir hücreden dört yavru hücre oluşur.
2. Hücrelerin Kromozom Sayısı
- Mitoz: Oluşan hücrelerin kromozom sayısı, ana hücre ile aynı kalır. Yani 2n (diploid) kromozomlu bir hücreden, yine 2n kromozomlu iki hücre oluşur.
- Mayoz: Oluşan hücrelerin kromozom sayısı ana hücrenin yarısı kadardır. Yani 2n kromozomlu bir hücreden, n (haploid) kromozomlu dört hücre oluşur.
3. Genetik Çeşitlilik
- Mitoz: Oluşan iki yavru hücre, hem birbirine hem de ana hücreye tıpatıp benzer. Genetik çeşitlilik sağlanmaz (mutasyonlar hariç).
- Mayoz: Oluşan dört yavru hücre, birbirinden ve ana hücreden farklı genetik yapıya sahiptir. Bu çeşitlilik, "crossing-over" (parça değişimi) ve homolog kromozomların rastgele ayrılması sayesinde sağlanır.
4. Gerçekleştiği Hücreler ve Amacı
- Mitoz: Vücut hücrelerinde (somatik hücreler) gerçekleşir. Büyüme, gelişme ve yıpranan dokuların onarımı amacıyla kullanılır.
- Mayoz: Sadece eşey ana hücrelerinde (örneğin, hayvanlarda yumurta ve sperm ana hücrelerinde) gerçekleşir. Eşey hücrelerinin (gamet) üretilmesi ve dolayısıyla eşeyli üremenin sağlanması amacıyla kullanılır.
5. Bölünme Evrelerinin Sayısı
- Mitoz: Bir bölünmeden oluşur. Bir hücre bir kez bölünür ve işlem tamamlanır.
- Mayoz: Birbirini takip eden iki bölünmeden (Mayoz I ve Mayoz II) oluşur. Bu nedenle toplam süreç daha uzundur.
Özetlemek gerekirse, mitoz vücut hücrelerinde büyüme ve onarım için, genetik olarak özdeş hücreler üretirken; mayoz üreme hücrelerinin oluşumu için, genetik çeşitliliğe sahip hücreler üretir.
