Mustafa Kemal Atatürk'ün Fikir Hayatını Etkileyen Kişiler
Mustafa Kemal Atatürk'ün düşünce dünyası, askeri dehası ve devlet adamlığı, hayatı boyunca karşılaştığı farklı düşünürler, komutanlar ve yazarlardan derin izler taşır. Onun fikir yapısı tek bir kişi veya akıma değil, sentezci bir zihnin ürünü olarak şekillenmiştir.
Askeri ve Stratejik Düşüncesine Etki Edenler
- Namık Kemal: Vatan, hürriyet ve millet kavramları, Mustafa Kemal'in düşünce dünyasında genç yaşta Namık Kemal'in vatanperver eserleriyle şekillenmeye başlamıştır. Namık Kemal'in fikirleri, onun bağımsızlık mücadelesinin önemli bir ilham kaynağı olmuştur.
- Ziya Gökalp: Türkçülük ve milliyetçilik fikirleriyle Atatürk'ü derinden etkilemiştir. "Türkleşmek, İslamlaşmak, Muasırlaşmak" düsturu, Cumhuriyet'in kuruluş felsefesinde ve özellikle milliyetçilik ile laiklik ilkelerinin şekillenmesinde etkili olmuştur.
- Mehmet Emin Yurdakul: "Ben bir Türk'üm, dinim, cinsim uludur" dizesiyle başlayan şiirleriyle Türk milliyetçiliğinin öncü isimlerindendir. Bu fikirler, Mustafa Kemal'in milli bilincinin pekişmesine katkıda bulunmuştur.
Düşünce ve Felsefe Alanında Etkili Olanlar
- Jean-Jacques Rousseau: Toplum sözleşmesi, genel irade ve halk egemenliği gibi fikirleri, Atatürk'ün "Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir" ilkesinin temelini oluşturan düşüncelerden biridir.
- Voltaire: Akıl, bilim ve eleştirel düşünceye yaptığı vurgu, Atatürk'ün dogmatik düşüncelerden uzak, aklı ve bilimi rehber edinen felsefesine uygun düşmüştür.
- Auguste Comte: Pozitivizm (Olguculuk) felsefesi, yani bilginin sadece deney ve gözleme dayanması gerektiği düşüncesi, Atatürk'ün akılcı ve bilimsel yaklaşımının temel taşlarından biridir. "Hayatta en hakiki mürşit ilimdir" sözü bu etkiyi açıkça yansıtır.
Tarih ve Türklük Bilinci Üzerine Etkili Olanlar
- Levon Larents (Fransız yazar): Okuduğu "Türklerin Tarihi" adlı eser, Mustafa Kemal'in Türk tarihine olan ilgisini derinleştirmiş ve daha sonra kendi talimatıyla yazılacak olan "Türk Tarih Tezi"ne ilham kaynağı olmuştur.
Pratik ve Askeri Alanda Etkili Olanlar
- Osmanlı Devleti'nin Geçmişteki Büyük Komutanları: Atatürk, Fatih Sultan Mehmet gibi büyük stratejistleri ve komutanları incelemiş, onların askeri ve yöneticilik dehalarından dersler çıkarmıştır.
- Mustafa Kemal'in Kendi Deneyim ve Gözlemleri: En büyük etki, kuşkusuz kendi yaşadıklarından ve yaptığı analizlerden gelmiştir. Trablusgarp, Balkan Savaşları ve I. Dünya Savaşı'ndaki deneyimleri, ona Osmanlı Devleti'nin çöküş nedenlerini ve bir milletin kurtuluşunun ancak milli bir mücadele ile mümkün olacağını göstermiştir.
Sonuç olarak, Atatürk'ün fikir hayatı; Türk düşünürlerden aldığı milliyetçilik ve vatanseverlik, Batılı düşünürlerden aldığı akılcılık, bilimsellik ve halk egemenliği fikirlerini kendi dehasıyla harmanlayarak çağdaş Türkiye Cumhuriyeti'nin temel felsefesini oluşturmuştur.
