Namık Kemal, Jön Türk hareketinin ve Türk edebiyatının önemli bir düşünürü ve yazarıdır. Onun fikirleri, Osmanlı İmparatorluğu'nun son döneminde yetişen pek çok aydın gibi, Mustafa Kemal Atatürk'ün de düşünce dünyasının şekillenmesinde önemli bir rol oynamıştır. Bu etkiyi birkaç temel başlıkta inceleyebiliriz.
Namık Kemal, "vatan" kavramını Osmanlı edebiyatına ve düşünce dünyasına modern anlamıyla sokan en önemli isimlerden biridir. Eserlerinde, özellikle de "Vatan Yahut Silistre" oyununda, vatan uğruna fedakarlık yapma fikrini işlemiştir. Bu "vatanseverlik" anlayışı, Mustafa Kemal'in de benimsediği ve Kurtuluş Savaşı'nın temel motivasyon kaynaklarından biri olan "Milli Mücadele Ruhu" ile birebir örtüşmektedir. Mustafa Kemal, Türk milletinin bağımsızlığı için verdiği mücadelede bu fikirden güç almıştır.
Namık Kemal, "hürriyet" kavramını sık sık vurgulamış ve bunu şiirlerinde, yazılarında yüceltmiştir. Onun bu tutumu, Mustafa Kemal'in "Ya istiklal, ya ölüm!" parolasında somutlaşan bağımsızlık tutkusunun entelektüel alt yapısını oluşturan kaynaklardan biri olarak görülebilir. Her iki isim de milletin kendi kaderini tayin etmesi gerektiği fikrinde birleşmiştir.
Namık Kemal, Osmanlı toplumunun geri kalmasının nedenlerinden birinin bilim ve akıldan uzaklaşmak olduğunu düşünüyordu. İlerlemenin ancak akıl ve bilimle mümkün olacağını savunuyordu. Bu düşünce, Mustafa Kemal'in en temel prensiplerinden biri olan "Hayatta en hakiki mürşit ilimdir" sözünde ve Cumhuriyet'in kuruluşuyla birlikte gerçekleştirdiği bilimsel, modernleşmeci reformlarda açıkça görülmektedir.
Namık Kemal, meşrutiyet yönetimini, yani padişahın yetkilerinin bir anayasa ve meclis tarafından sınırlandırılmasını savunmuştur. Bu, o dönem için radikal bir "halk egemenliği" fikrinin ilk adımlarındandı. Mustafa Kemal ise bu fikri daha da ileri götürerek, "Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir" ilkesiyle tam anlamıyla milli egemenliğe dayanan cumhuriyet rejimini kurmuştur. Namık Kemal'in fikirleri, bu nihai hedefe giden yolda önemli bir kilometre taşıdır.
Namık Kemal, Mustafa Kemal'in gençlik yıllarında okuduğu ve etkilendiği bir aydındı. Onun vatan, hürriyet, akıl ve milli egemenlik gibi fikirleri, Mustafa Kemal'in düşünce dünyasını beslemiş ve daha sonra attığı adımlara ilham kaynağı olmuştur. Mustafa Kemal, bu fikirleri alıp pratiğe dökmüş, geliştirmiş ve modern Türkiye Cumhuriyeti'nin temel ilkeleri haline getirmiştir. Bu nedenle, Namık Kemal'in fikirleri, Atatürk'ün düşünce sisteminin önemli bir parçasını oluşturur.
