Nazım, duygu, düşünce ve hayallerin ölçülü ve uyaklı bir şekilde, dizeler halinde ifade edilmesidir. Nazım türleri ise şiirlerin işlediği konulara, temalara ve sunuş biçimlerine göre yapılan sınıflandırmalardır. Bu türleri bilmek, bir şiiri daha iyi anlamamıza ve yorumlamamıza yardımcı olur.
Bu tür, şairin duygularını, coşkularını, aşkını, özlemini, sevincini veya hüznünü içten bir dille anlattığı şiirlerdir. Adını, Antik Yunan'da lir adlı çalgı eşliğinde söylenen şiirlerden alır. Amacı okuyucuyu duygusal olarak etkilemektir.
Örnek: "Beni candan usandırdı, cefadan yar usanmaz mı?" (Fuzuli)
Kahramanlık, savaş, yiğitlik ve destansı olayları coşkulu ve abartılı bir dille anlatan şiir türüdür. Bu şiirlerde milletlerin tarihinde iz bırakmış olaylar ve büyük kahramanlar işlenir. Epik şiirler "doğal destan" ve "yapay destan" olarak ikiye ayrılır.
Örnek: "Dur yolcu! Bilmeden gelip bastığın / Bu toprak, bir devrin battığı yerdir." (Necmettin Halil Onan)
Bu türün amacı öğretmek, bir düşünceyi aşılamak veya ahlaki bir ders vermektir. Fabllar, manzum hikayeler ve özdeyişler (vecizeler) didaktik şiirin en yaygın örnekleridir. Duygudan çok düşünce ön plandadır.
Örnek: "Baykuş her şeyi görür ama / Yalnız karanlığı sever." (Orhan Veli Kanık - Baykuş)
Doğa güzelliklerini, kır ve köy yaşamını, çobanların hayatını anlatan şiir türüdür. İki çeşidi vardır:
Örnek: "Gümüş bir dumanla kaplandı her yer / Yer ve gök bu akşam yayla dumanı" (Faruk Nafiz Çamlıbel)
Bu tür, toplumdaki düzensizlikleri, kişilerin veya durumların gülünç yönlerini, aksaklıkları iğneleyici, alaycı ve eleştirel bir dille anlatır. Amacı düşündürmek ve düzeltmektir. "Hiciv" ve "yergi" olarak da bilinir.
Örnek: Nef'î'nin ve Şeyhî'nin hicivleri, Neyzen Tevfik'in taşlamaları bu türe girer.
Aslen tiyatro türü içinde değerlendirilir. Olayı sahnede canlandırmak üzere yazılan, insanın trajik veya komik yönlerini konu alan manzum eserlerdir. Trajedi, dram ve komedi gibi türler bu başlık altında toplanabilir.
Örnek: Abdülhak Hamit Tarhan'ın manzum tiyatroları.
Bu türler, bir şiirin temel amacını ve konusunu anlamamız için birer rehberdir. Unutulmamalıdır ki, bir şiir birden fazla nazım türünün özelliklerini aynı anda taşıyabilir.
