📘 Newton'un 3. Yasası: Etki-Tepki Prensibi
Newton'un 3. Yasası, günlük hayatta sürekli karşılaştığımız ancak farkında olmadığımız temel bir fizik kuralıdır. Bu yasa, kuvvetlerin doğasını anlamamızı sağlar.
🎯 Temel Tanım
Etki-Tepki Yasası olarak da bilinen bu prensip şunu söyler:
"Bir cisim, başka bir cisme kuvvet uygularsa (etki), ikinci cisim de birinci cisme eşit büyüklükte ve zıt yönde bir kuvvet uygular (tepki)."
⚖️ Matematiksel İfadesi
Matematiksel olarak şu şekilde ifade edilir:
\( \vec{F}_{A→B} = -\vec{F}_{B→A} \)
Burada:
- 🔹 \( \vec{F}_{A→B} \) : A cisminin B cismine uyguladığı kuvvet (etki)
- 🔹 \( \vec{F}_{B→A} \) : B cisminin A cismine uyguladığı kuvvet (tepki)
- 🔹 Eksi işareti: Kuvvetlerin zıt yönlü olduğunu gösterir
🌍 Gerçek Hayattan Örnekler
🚶 Yürüme Eylemi
- ✅ Ayaklarınız yere kuvvet uygular (etki)
- ✅ Yer de size eşit büyüklükte kuvvet uygular (tepki)
- ✅ Bu sayede ileri doğru hareket edebilirsiniz
🚗 Araba Hareketi
- ✅ Arabanın tekerlekleri yola kuvvet uygular
- ✅ Yol da tekerleklere eşit ve zıt kuvvet uygular
- ✅ Bu tepki kuvveti arabanın ilerlemesini sağlar
🎈 Balon Uçurma
- ✅ Balon içindeki hava dışarı çıkmak ister
- ✅ Hava balonu terk ederken balona kuvvet uygular
- ✅ Balon da havaya zıt yönde kuvvet uygular ve hareket eder
💡 Önemli Noktalar
- 📌 Etki ve tepki kuvvetleri farklı cisimler üzerinde etki eder
- 📌 Bu kuvvetler asla birbirini sıfırlamaz
- 📌 Her zaman eşit büyüklükte ve zıt yöndedirler
- 📌 Aynı türden kuvvetlerdir (ikisi de temas, ikisi de çekim vb.)
🤔 Sık Yapılan Hatalar
- ❌ "Etki ve tepki aynı cisim üzerinde etki eder" - YANLIŞ!
- ❌ "Tepki kuvveti daha küçüktür" - YANLIŞ!
- ❌ "Etki ve tepki birbirini yok eder" - YANLIŞ!
🔬 Deneyerek Gözlemleyin
Bu yasayı gözlemlemek için basit bir deney yapabilirsiniz:
- 🧪 İki patenli kişi birbirini ittirsin
- 🧪 Her ikisi de zıt yönlerde hareket edecektir
- 🧪 Bu, etki-tepki yasasının mükemmel bir göstergesidir
