Öğrenilmiş davranış ve içgüdü farkı

Question

Bu iki kavramı genel olarak anlıyorum ama örneklerde karıştırmaya başlıyorum. İçgüdünün doğuştan geldiğini, öğrenilmiş davranışın ise sonradan kazanıldığını biliyorum ama bazı davranışların hangi kategoriye girdiğini ayırt etmekte zorlanıyorum. Özellikle insanlardaki karmaşık davranışları analiz ederken ikisi arasındaki farkı netleştirmek istiyorum.

Answer 1

🧠 Öğrenilmiş Davranış ve İçgüdü Farkı

Doğamız ve yetiştirilme tarzımız, kim olduğumuzu şekillendiren iki temel faktördür. Bu iki unsur, davranışlarımızın kökeninde yatan öğrenilmiş davranışlar ve içgüdüler arasındaki ince çizgiyi belirler. Gelin, bu iki kavram arasındaki farkları derinlemesine inceleyelim.

🧬 İçgüdüsel Davranışlar: Doğuştan Gelen Bilgelik

İçgüdüler, bir canlının doğuştan getirdiği, herhangi bir öğrenme sürecine ihtiyaç duymadan sergilediği davranışlardır. Bu davranışlar, türün hayatta kalma şansını artırmak için genetik olarak kodlanmıştır.

• 🐣 Örnek: Yeni doğmuş bir bebeğin emme refleksi. Bebek, memeyi bulup emmeyi öğrenmek zorunda değildir; bu davranış doğuştan gelir.
• 🕷️ Örnek: Örümceklerin ağ örmesi. Her örümcek türü, karmaşık ağlarını herhangi bir eğitim almadan, içgüdüsel olarak inşa eder.
• Migration of birds.

📚 Öğrenilmiş Davranışlar: Deneyimle Kazanılan Yetenekler

Öğrenilmiş davranışlar ise, bir canlının yaşamı boyunca deneyimler yoluyla kazandığı ve kalıcı olarak değiştirdiği davranışlardır. Bu davranışlar, çevreye uyum sağlamamıza ve problem çözme becerilerimizi geliştirmemize yardımcı olur.

• 🐶 Örnek: Bir köpeğin "otur" komutunu öğrenmesi. Köpek, bu davranışı tekrar ve ödül yoluyla öğrenir.
• 🚴 Örnek: Bisiklet sürmeyi öğrenmek. İlk başta zorlanırken, pratik yaptıkça bu beceri kalıcı hale gelir.
• A child touching a hot stove and learning not to do it again.

🔎 Temel Farklar

İçgüdüsel ve öğrenilmiş davranışlar arasındaki temel farklar şu şekilde özetlenebilir:

• 🌱 Kaynak: İçgüdüler doğuştan gelirken, öğrenilmiş davranışlar deneyim sonucu kazanılır.
• ⏳ Kalıcılık: İçgüdüler kalıcıdır ve değişmezken, öğrenilmiş davranışlar zamanla unutulabilir veya değiştirilebilir.
• 🧠 Bilinç: İçgüdüler bilinçsizce gerçekleşirken, öğrenilmiş davranışlar genellikle bilinçli bir çaba gerektirir.
• Adaptability of learned behavior.

🤝 Birliktelik ve Etkileşim

İçgüdüler ve öğrenilmiş davranışlar birbirinden tamamen bağımsız değildir. Çoğu zaman, bu iki tür davranış birbiriyle etkileşim halindedir. Örneğin, bir kuşun yuva yapma içgüdüsü vardır, ancak yuvanın nasıl yapılacağını öğrenmesi, çevresindeki malzemelere ve deneyimlerine bağlıdır.

Sonuç olarak, hem içgüdüler hem de öğrenilmiş davranışlar, hayatta kalmamız ve gelişmemiz için gereklidir. İçgüdüler bize temel yeteneklerimizi sağlarken, öğrenilmiş davranışlar çevreye uyum sağlamamıza ve potansiyelimizi gerçekleştirmemize yardımcı olur.