Olay Hikayesi (Maupassant Tarzı) Nedir?
Olay hikayesi, klasik hikaye tarzı olarak da bilinir. Bu tarzın en önemli özelliği; serim, düğüm ve çözüm aşamalarından oluşmasıdır. Olaylar belirli bir zaman diliminde, mantıklı bir sırayla ve genellikle beklenmedik bir sonla (şaşırtmacalı final) okura aktarılır. Hikayenin merkezinde bir "olay" vardır ve karakterler bu olayın etrafında şekillenir. Adını, bu tarzın dünyadaki en ünlü temsilcisi olan Fransız yazar Guy de Maupassant'tan almıştır.
Olay Hikayesinin (Maupassant Tarzı) Temel Özellikleri
- Olay, zaman ve mekan unsurları belirgindir.
- Anlatımda gözleme ve gerçekliğe dayalı nesnel bir yaklaşım hakimdir.
- Merak ögesi sürekli canlı tutularak okuyucunun ilgisi sona kadar çekilir.
- Hikayenin sonu genellikle sürpriz ve çarpıcıdır.
- Betimlemeler (tasvirler) ayrıntılı ve gerçekçidir.
- Yazar, olayın akışına müdahale etmez, tarafsız bir gözlemci gibi davranır.
Türk Edebiyatı'ndaki Temsilcileri
Türk edebiyatında, özellikle Batılı anlamda modern hikayenin ilk örneklerini veren yazarlar genellikle bu tarzı benimsemiştir.
- Ömer Seyfettin (1884-1920): Türk edebiyatında olay hikayesinin en güçlü temsilcisidir. Hikayeleri genellikle millî ve tarihî konular, toplumsal eleştiriler ve günlük hayattan kesitler üzerine kuruludur. "Bomba", "Falaka", "Diyet", "Pembe İncili Kaftan" gibi eserleri bu tarzın başyapıtlarındandır. Hikayeleri sade, akıcı bir dille ve güçlü bir olay örgüsüyle yazılmıştır.
- Refik Halit Karay (1888-1965): Gözlem gücü çok kuvvetli bir yazardır. Özellikle "Memleket Hikayeleri" adlı kitabıyla, Anadolu'nun çeşitli yerlerini ve insanlarını gerçekçi bir dille anlatmıştır. Olayları ve karakterleri betimlerken oldukça başarılıdır. "Gurbet Hikayeleri" de bu tarzın diğer önemli örneklerindendir.
- Yakup Kadri Karaosmanoğlu (1889-1974): Daha çok romanlarıyla tanınsa da hikayeleri de olay hikayesi tarzındadır. Toplumsal sorunları ve bireyin iç dünyasındaki çatışmaları ele aldığı hikayelerinde güçlü bir olay örgüsü göze çarpar.
- Reşat Nuri Güntekin (1889-1956): "Çalıkuşu" gibi ünlü romanlarının yanı sıra hikayeleri de olay merkezlidir. Hikayelerinde karakter tahlilleri ve toplumsal konular ön plandadır.
- Halide Edib Adıvar (1884-1964): Milli Mücadele dönemini ve toplumsal meseleleri işlediği hikayelerinde olay örgüsünü etkili bir şekilde kullanmıştır.
Dünya Edebiyatı'ndaki Temsilcileri
- Guy de Maupassant (1850-1893): Bu tarzın kurucusu ve en büyük ustası kabul edilir. "Küçük Roque Cinayeti", "Bir Hayat", "Kuyumcu" gibi yüzlerce hikayesi vardır. Hikayelerinde genellikle Fransız burjuvazisini ve sıradan insanların yaşamlarını acımasız bir gerçeklikle ele alır.
- Anton Çehov (1860-1904): İronik bir şekilde, Çehov "Durum/Kesit Hikayesi" denilen ve Maupassant tarzının tam karşıtı olan tarzın da kurucusudur. Ancak erken dönem hikayelerinde Maupassant tarzının etkisi görülür. Olaydan çok, günlük hayattan bir kesit sunan ve sonu açık uçlu biten hikayeleriyle ünlüdür.
- O. Henry (1862-1910): Amerikalı yazar O. Henry, olay hikayesinin, özellikle de şaşırtmacalı son tekniğinin en başarılı temsilcilerindendir. "Son Yaprak" adlı hikayesi bu tarzın dünyaca ünlü bir örneğidir.
