İnsan ömrü, tarih boyunca en çok merak edilen konulardan biri olmuştur. Günümüzde bu sorunun cevabı, istatistikler ve bilimsel verilerle net bir şekilde ortaya konabilmektedir. Ancak unutulmamalıdır ki "ortalama ömür" ile "maksimum ömür" birbirinden farklı kavramlardır ve bu yazıda odak noktamız, dünya genelindeki ortalama yaşam beklentisi olacaktır.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve Birleşmiş Milletler (UN) verilerine göre, 2023 itibarıyla küresel ortalama yaşam beklentisi yaklaşık 73 yıldır. Bu rakam, doğuşta beklenen ortalama yaşam süresini ifade eder. Ancak bu ortalama, ülkeden ülkeye, bölgeden bölgeye ciddi farklılıklar göstermektedir.
Ortalama yaşam süresi, bir ülkenin sağlık sisteminin kalitesi, yaşam standartları, beslenme alışkanlıkları ve genel refah düzeyinin en önemli göstergelerinden biridir.
Ne yazık ki dünyanın bazı bölgelerinde, sağlık hizmetlerine erişim, temiz su, yetersiz beslenme ve bulaşıcı hastalıklar gibi nedenlerle ortalama yaşam süresi hala düşüktür. Bazı Afrika ülkelerinde bu süre 55-60 yıl seviyelerine kadar inebilmektedir.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, Türkiye'de doğuşta beklenen yaşam süresi kadınlarda ortalama 81 yıl, erkeklerde ise 75.5 yıldır. Genel ortalama ise 78.3 yıl civarındadır. Bu rakamlar, Türkiye'nin dünya ortalamasının bir miktar üzerinde olduğunu göstermektedir.
Ortalama ömür, insanlık tarihi boyunca sabit kalmamış, aksine son iki yüzyılda inanılmaz bir artış göstermiştir.
Bu muazzam artışın arkasında aşılama, antibiyotikler, temiz suya erişim, hijyen standartlarının iyileşmesi, beslenmenin düzelmesi ve modern tıptaki ilerlemeler gibi faktörler yatmaktadır.
Bir insanın ortalama ne kadar yaşayacağını belirleyen birçok unsur vardır:
Bilim insanları, biyoteknoloji, gen tedavileri, yapay zeka destekli teşhisler ve kişiselleştirilmiş tıp sayesinde ortalama yaşam süresinin daha da artacağını öngörüyor. Bazı tahminlere göre, 2100 yılına kadar küresel ortalama ömür 80-85 yıla kadar çıkabilir. Hatta "insan ömrünün maksimum sınırı" tartışmaları devam etmekte ve bu sınırın genetik müdahalelerle aşılabileceği düşünülmektedir.
Sonuç olarak, "Ortalama insan ömrü kaç yıldır?" sorusunun tek ve sabit bir cevabı yoktur. Bu süre, coğrafyadan cinsiyete, tarihten teknolojiye kadar pek çok faktöre bağlı olarak değişkenlik gösteren dinamik bir istatistiktir. Ancak şu an için elimizdeki en net veri, dünya genelinde insanların ortalama 73 yıl civarında bir ömür sürdüğüdür.
