Pastörizasyon, gıda endüstrisinde devrim yaratmış ve milyonlarca insanın hayatını kurtarmış bir ısıl işlem yöntemidir. Bu yöntem, adını Fransız bilim insanı Louis Pasteur'den alır ve gıdaların belirli bir sıcaklıkta ısıtılıp hızla soğutularak zararlı mikroorganizmaların yok edilmesi prensibine dayanır.
Pastörizasyon, 19. yüzyılda Louis Pasteur tarafından şarap ve bira endüstrisindeki bozulma sorunlarını çözmek amacıyla geliştirilmiştir. Pasteur, mikroorganizmaların gıda bozulmalarına ve hastalıklara neden olduğunu keşfetmiş ve bu mikroorganizmaları yok ederek gıdaların daha uzun süre saklanabileceğini kanıtlamıştır. Bu buluş, özellikle süt endüstrisinde büyük bir dönüşüm yaratmıştır.
Pastörizasyon işlemi, gıdalardaki patojen (hastalık yapıcı) mikroorganizmaları ve bozulmaya neden olan bakterileri yok etmek için tasarlanmıştır. İşlem sırasında gıda, belirli bir sıcaklığa kadar ısıtılır ve bu sıcaklıkta belirli bir süre tutulduktan sonra hızla soğutulur. Bu sayede:
Bu yöntemde süt gibi sıvı gıdalar 72°C'de 15 saniye tutulur. En yaygın kullanılan pastörizasyon yöntemidir ve "flash pastörizasyon" olarak da bilinir.
135-150°C'de 2-5 saniye gibi çok kısa sürelerde uygulanır. Bu yöntemle işlenen ürünler oda sıcaklığında aylarca saklanabilir.
63°C'de 30 dakika boyunca ısıtma işlemi uygulanır. Daha geleneksel bir yöntemdir ve özellikle küçük işletmeler tarafından tercih edilir.
Pastörizasyonun besin değerlerini tamamen yok ettiği yönünde yaygın bir yanlış anlaşılma vardır. Oysa pastörizasyon, gıdaların besin değerlerini minimum düzeyde etkilerken, gıda güvenliği sağlamada hayati öneme sahiptir. Pastörize edilmemiş çiğ süt ve ürünleri ciddi sağlık riskleri taşıyabilir.
Pastörizasyon ve sterilizasyon sıklıkla karıştırılan iki farklı işlemdir. Pastörizasyon, sadece patojen mikroorganizmaları hedef alırken; sterilizasyon, gıdadaki tüm mikroorganizmaları (sporlar dahil) yok etmeyi amaçlar. Sterilizasyon daha yüksek sıcaklıklarda ve daha uzun sürelerde uygulanır, bu da gıdanın besin değerlerini ve tadını daha fazla etkiler.
Pastörizasyon, modern gıda güvenliğinin temel taşlarından biridir ve her gün milyarlarca insanın güvenle tükettiği gıdaların arkasındaki bilimsel mucizedir. 🥛🔬✅
