📐 Polinom Bölmesinde Kalan Nasıl Bulunur?
Polinom bölmesinde kalan bulmak için iki temel yöntem kullanılır: Uzun Bölme Yöntemi ve Kalan Teoremi. Her iki yöntem de farklı durumlarda kullanışlıdır.
🔢 1. Uzun Bölme Yöntemi
Bu yöntem, sayılarda yapılan uzun bölme işlemine benzer. Bir polinomu başka bir polinoma bölerken, bölüm ve kalan bulunur.
Adımlar:
- 🎯 Bölünen ve bölen polinomları azalan derecelere göre sırala
- ➗ Bölünenin en yüksek dereceli terimini, bölenin en yüksek dereceli terimine böl
- ✖️ Bulduğun sonucu bölenin tüm terimleriyle çarp
- ➖ Bu çarpımı bölünenden çıkar
- 🔄 Aynı işlemi kalan polinom için tekrarla
- ⏹️ Kalanın derecesi bölenin derecesinden küçük olana kadar devam et
📚 Örnek:
P(x) = 2x³ + 3x² - 5x + 7 polinomunu B(x) = x - 1 polinomuna bölelim:
Bölme işlemi sonucunda bölüm: 2x² + 5x + 0 ve kalan: 7 bulunur.
Bu durumda: P(x) = (x - 1)(2x² + 5x) + 7 şeklinde yazılabilir.
🎯 2. Kalan Teoremi
Kalan teoremi, bölen polinom (x - a) formunda olduğunda kalanı bulmak için çok daha hızlı bir yöntemdir.
Teorem: Bir P(x) polinomunun (x - a) ile bölümünden kalan P(a)'dır.
Yani, bölen (x - a) şeklindeyse, kalanı bulmak için polinomda x yerine a yazmak yeterlidir.
💡 Örnek:
P(x) = 2x³ + 3x² - 5x + 7 polinomunun (x - 1) ile bölümünden kalanı bulalım:
Kalan teoremine göre: Kalan = P(1)
P(1) = 2(1)³ + 3(1)² - 5(1) + 7
P(1) = 2 + 3 - 5 + 7 = 7
📌 Önemli Noktalar:
- ✅ Kalanın derecesi her zaman bölenin derecesinden küçüktür
- ✅ Bölen (x - a) formundaysa kalan teoremi kullanılabilir
- ✅ Bölen ikinci dereceden bir polinomsa (ax² + bx + c), kalan en fazla birinci dereceden olur
- ✅ Polinom bölmesinde kalan, bölünen polinomun bölen polinoma tam bölünüp bölünmediğini gösterir
🔍 Pratik Uygulama:
Bir polinom bölmesi yaparken:
- 🎯 Bölen (x - a) formundaysa → Kalan teoremini kullan
- 🎯 Bölen daha karmaşıksa → Uzun bölme yöntemini kullan
- 🎯 Kalan sıfırsa → Bölen polinom, bölünen polinomun bir çarpanıdır
