Redif ve kafiye nasıl bulunur örnekler

Question

Hocam redif ve kafiyeyi karıştırıyorum genelde. Özellikle redifin sadece eklerden mi oluştuğunu yoksa kelimelerin de redif olabileceğini tam anlayamadım. Kafiye bulurken de kelimenin köküne mi yoksa son hecelere mi bakmamız gerekiyor, arada kalıyorum.

Answer 1

# 📚 Ders Notu: Redif ve Kafiye Nasıl Bulunur? (Örneklerle Anlatım)

🎯 Konu: Şiirde Ahenk Unsurları - Redif ve Kafiye

Bu ders notunda, şiirde ahengi sağlayan temel unsurlardan redif ve kafiyenin (uyak) tanımlarını, türlerini ve pratik bulma yöntemlerini örnekler üzerinden öğreneceğiz.

📖 Temel Tanımlar

Kafiye (Uyak): Dize sonlarındaki ses benzerliğidir. En az bir sesin (harfin) benzer olması gerekir.

Redif: Dize sonlarında, görevleri aynı olan ek, kelime veya kelime gruplarının tekrarıdır. Kafiyeden sonra gelen kısımdır.

🔍 Önemli İpucu:

Önce redif bulunur, kalan kısım kafiyeyi oluşturur. Şiiri sağdan sola doğru okur gibi inceleyin.

✨ Kafiye Türleri ve Örnekleri

1. Yarım Kafiye

Tanım: Tek ses benzerliğine dayanır (genellikle tek ünsüz).

Örnek:

• 🌷 "Bir hayalet gibi dünyada yalnız"
• 🌷 "Yıllarca gurbette doldum yanlız"

İnceleme: "nız" sesleri rediftir. Kalan "yal-" ve "yan-" kelimelerinde "l" ve "n" sesleri farklıdır. Sadece "a" sesi ortaktır. Tek ses benzerliği olduğu için yarım kafiye.

2. Tam Kafiye

Tanım: İki ses benzerliğine dayanır.

Örnek:

• 📖 "Hani o gül gülerek geldiği demler"
• 📖 "Ah o şirin sözleri söylediği demler"

İnceleme: İki dizede de "demler" kelimesi aynıdır. Burada redif yoktur. "em" sesleri (iki ses: e+m) benzer olduğu için tam kafiye.

3. Zengin Kafiye

Tanım: İkiden fazla ses benzerliğine dayanır.

Örnek:

• 💎 "Eteklerinde güneş rengi bir yığın yaprak"
• 💎 "Ve bir zaman bakacaksın semaya ağlayarak"

İnceleme: "rak" sesleri üç harfli (r, a, k) benzerlik gösterir. İkiden fazla ses olduğu için zengin kafiye. Redif yoktur.

4. Tunç Kafiye

Tanım: Kafiyedeki kelimelerden biri, diğerinin içinde tamamen yer alır.

Örnek:

• ⚡ "Seni ben ellerin olsun diye mi sevdim?"
• ⚡ "Bir kendi gibi güzel, bir kendi gibi temiz"

İnceleme: "ben" kelimesi, "kendi" kelimesinin içinde geçmektedir. Bu nedenle tunç kafiye.

🔎 Redif Türleri ve Örnekleri

1. Ek Halindeki Redif

Örnek:

• 🔄 "Kandilli yüzerken uykularda Mehtabı sürükledik sularda"

İnceleme: "larda" çoğul eki ve bulunma hal eki her iki dizede de aynı görevde kullanılmıştır. Bu bir ek halindeki rediftir. Kafiye ise "sü" ve "uyku" kelimelerindeki "u" sesi (yarım kafiye).

2. Kelime Halindeki Redif

Örnek:

• 🔄 "Gül bülbülü eder zar ü naliş
  Bülbül gülü eder ah ü nalân"

İnceleme: "eder" kelimesi her iki dizede de aynı anlam ve görevde tekrar etmiştir. Bu bir kelime halindeki rediftir. Kafiye, "bülbülü" ve "gülü" kelimelerindeki "lü" sesleridir (tam kafiye).

📝 Pratik Bulma Algoritması

1. ✅ Adım: Dize sonlarındaki kelimeleri yaz.
2. ✅ Adım: Sağdan sola doğru ortak sesleri kontrol et.
3. ✅ Adım: Görevi aynı olan ek/kelime grubunu bul (Bu rediftir).
4. ✅ Adım: Redfi çıkar, kalan kısımdaki benzer sesleri say.
5. ✅ Adım: 1 ses → Yarım, 2 ses → Tam, 2'den fazla → Zengin Kafiye.
6. ✅ Adım: Kelimelerden biri diğerinde geçiyorsa → Tunç Kafiye.

🧩 Örnek Çözümleme (Tüm Adımlar)

"Bin atlı akınlarda çocuklar gibi şendik
Bin atlı o gün dev gibi bir orduyu yendik"

1. Dize Sonları: "şendik", "yendik"
2. Sağdan İnceleme: "dik" ekleri aynı (1. çoğul şahıs geçmiş zaman eki).
3. Redif: "dik" eki → Ek halindeki redif.
4. Redfi Çıkar: "şen-", "yen-" kalır.
5. Kafiyeyi İncele: "şen" ve "yen" kelimelerinde "en" sesleri (e+n) benzer.
6. Sonuç: İki ses benzerliği (e, n) → TAM KAFİYE. Redif: "-dik" eki.

Özet: Bu beyitte tam kafiye + ek halinde redif vardır.

💎 Sonuç

Redif ve kafiyeyi doğru bulmak, şiir analizinin temelidir. Pratik yaptıkça, ses benzerliklerini ve ek tekrarlarını daha hızlı fark edeceksiniz. Unutmayın: Önce redif aranır, geriye kalan kısım kafiyeyi verir.