🎭 Rol Pekişmesi Nedir?
Rol pekişmesi, bir bireyin toplumsal rolünün zamanla güçlenmesi, kişiliğinin adeta bu rolün etrafında şekillenmesi ve sonunda kişinin bu rolün ötesine geçememesi durumudur. Bu, bireyin kendisini rolünden ayırt edememesi anlamına gelebilir.
🔍 Nasıl Gerçekleşir?
Süreç genellikle şu şekilde işler:
- ✅ Rolü Benimseme: Kişi, bir rolü (öğretmen, müdür, anne vb.) üstlenir.
- 🔄 Tekrarlanan Davranışlar: Bu role ait davranışlar sürekli tekrar edilir.
- 🧠 İçselleştirme: Zamanla bu davranışlar ve rol, kişinin kimliğinin bir parçası haline gelir.
- 🔒 Pekişme: Rol o kadar güçlenir ki, kişi bu rolün dışına çıkmakta zorlanır. Artık "rol yapan biri" değil, "o rolün ta kendisi" olmuştur.
📌 Günlük Hayattan Örnekler
- 👨🏫 Öğretmenlik: Evde bile çocuklarına veya eşine ders anlatır gibi konuşan, sürekli öğretme modunda olan bir öğretmen.
- 💼 Patronluk: İş yerindeki otoriter ve yönetici tavrını, sosyal çevresinde de sürdüren bir yönetici.
- 👶 Annellik/Babalık: Çocukları büyüdüğü halde onları hala küçük bir çocukmuş gibi korumacı ve müdahaleci bir şekilde yönetmeye çalışan ebeveyn.
⚠️ Rol Pekişmesinin Sonuçları
- ➡️ Olumlu: Kişi rolünde çok yetkin ve başarılı hale gelebilir.
- ➡️ Olumsuz: Kişi esnekliğini kaybedebilir, farklı durumlara uyum sağlamakta zorlanabilir, tükenmişlik yaşayabilir ve sosyal ilişkileri zedelenebilir.
💡 Özetle
Rol pekişmesi, başlangıçta sadece bir "görev" veya "sosyal pozisyon" olan şeyin, kişinin "benliği" ile özdeşleşmesidir. Bu durum, bireyin kim olduğu sorusuna verdiği cevabın, oynadığı rolden ibaret hale gelmesidir.
