Türk tarihi ve kültüründe, vatan ve millet uğruna canını feda eden veya bu uğurda yaralanan kahramanlar için kullanılan "Şehit" ve "Gazi" unvanları, sıradan birer kelimeden çok daha fazlasını ifade eder. Bu makalede, bu iki yüce makamın anlamını, tarihi ve manevi boyutlarını, hukuki statülerini ve toplumdaki yerlerini ele alacağız.
Şehit, Arapça kökenli bir kelime olup "tanık, hazır bulunan" anlamına gelir. Dinî, millî ve kültürel bağlamda ise, vatan, bayrak, din ve millet gibi kutsal değerler uğruna hayatını kaybeden kişiye denir.
Şehitlik, Türk toplumunda en yüksek saygıyı hak eden bir mertebedir. Şehit aileleri "şeref ailesi" olarak kabul edilir ve devlet tarafından sosyal ve maddi destek görür.
Gazi, yine Arapça kökenli olup "akın, savaş" anlamındaki "gazve"den türemiştir. Vatan ve millet uğruna savaşan, bu mücadelede yaralanan ama hayatta kalan kahramanlara verilen unvandır.
Türkiye'de şehit ve gazilik statüleri yasalarla belirlenmiştir. Terörle mücadele, iç güvenlik operasyonları veya savaş hallerinde hayatını kaybeden veya yaralanan güvenlik personeli ve bazı durumlarda siviller, ilgili kanunlar uyarınca şehit veya gazi ilan edilir. Bu statü, ailelere ve bireylere belirli maddi ve manevi haklar sağlar.
Şehitlik ve gazilik, Türk edebiyatında, musikisinde, şiirinde ve günlük yaşamda derin izler bırakmıştır. "Şehitler ölmez, vatan bölünmez!" sözü bu anlayışın özünü yansıtır. Her yıl 18 Mart Çanakkale Şehitlerini Anma Günü ve 19 Eylül Gaziler Günü, bu kahramanları anmak ve minnet duygusunu tazelemek için kutlanır.
Şehitlik ve Gazilik, bir milletin varoluş mücadelesinin en somut ve yüce ifadeleridir. Biri, bu uğurda canını vermenin ebedi makamı; diğeri ise verilen mücadelenin bedenlerde taşınan ve yaşatılan onurlu nişanesidir. Her iki makam da Türk milleti nezdinde kutsal kabul edilir ve bu kahramanlara duyulan minnet, nesilden nesile aktarılan temel bir değerdir. Onları anmak, hatırlamak ve hak ettikleri saygıyı göstermek, vefanın ve milli birliğin gereğidir.
