Ses Bilgisi Karma Test | Türkçe Ders Notları
🎤 Ses Bilgisi Karma Test | Konu Tekrarı ve Pratik Sorular
Sevgili öğrenciler, bu ders notu "Ses Bilgisi" konusundaki tüm ana başlıkları tekrar etmenizi ve bilgilerinizi karma bir testle sınamanızı sağlayacak şekilde hazırlanmıştır. Önce konu özetlerini gözden geçirin, ardından test sorularını çözerek kendinizi değerlendirin. 🧠✍️
📖 Konu Özeti: Ses Bilgisinin Temel Taşları
🔤 1. Türkçenin Ses Özellikleri
- Büyük Ünlü Uyumu (Kalınlık-İncelik): Bir sözcükteki tüm ünlüler ya kalın ya da ince olmalıdır. Örn: kitapçılık (ince), ormanlık (kalın).
- Küçük Ünlü Uyumu (Düzlük-Yuvarlaklık): Ünlüler düzlük-yuvarlaklık ve darlık-genişlik bakımından uyumlu olmalıdır.
- Ünsüz Uyumu (Sertlik-Yumuşaklık): Sert ünsüzlerle (ç, f, h, k, p, s, ş, t) biten sözcüklere c, d, g ile başlayan ek getirilemez. Örn: kitapdan ❌ → kitaptan ✅.
🔄 2. Ses Olayları
- Ünsüz Yumuşaması (Sertten Yumuşağa): kitap → kitab-ı
- Ünsüz Benzeşmesi (Sertleşme): 1923'de ❌ → 1923'te ✅
- Ünlü Düşmesi (Hece Düşmesi): ağız → ağz-ı
- Ünlü Türemesi: azcık → azıcık
- Ulama: Sessiz harfle biten sözcükten sonra sesli harfle başlayan bir sözcük gelirse bağlanarak okunur. Gözlerim ona kapandı.
📝 KARMA TEST: Bilgini Sına!
Aşağıdaki soruları cevaplayarak konuyu ne kadar özümsediğinizi kontrol edin. Cevaplar en altta! 🤫
🧩 Soru 1: Aşağıdaki cümlelerin hangisinde hem ünsüz yumuşaması hem de ulama vardır?
- A) Kalbimizi çalan bu şarkıyı dinleyelim.
- B) Eski okulunu ziyaret etti.
- C) Bu işin üstesinden geleceğim.
- D) Açık pencereden içeri girdi.
🧩 Soru 2: "Küçücük elleriyle dev gibi yüreği vardı." cümlesinde aşağıdaki ses olaylarından hangisi yoktur?
- A) Ünsüz Yumuşaması
- B) Ünlü Düşmesi
- C) Ünlü Türemesi
- D) Ünsüz Benzeşmesi
🧩 Soru 3: Aşağıdaki sözcüklerden hangisi küçük ünlü uyumuna uymaz?
- A) Tavuk
- B) Komşu
- C) Mavi
- D) Telefon
🧩 Soru 4: "Yapayalnız" sözcüğünde görülen ses olayı aşağıdakilerin hangisinde vardır?
- A) Biricik
- B> İleride
- C) Cırcırböceği
- D) Peki
✅ CEVAP ANAHTARI ve AÇIKLAMALAR
Soru 1 Cevap: A) "Kalbimizi" sözcüğünde (kalp → kalb) ünsüz yumuşaması, "şarkıyı dinleyelim" ifadesinde ise (şarkıyı dinleyelim) ulama vardır.
Soru 2 Cevap: B) "Küçücük"te ünlü türemesi (küçük→küçücük), "kalbi" (yürek→yüreğ-i) düşünüldüğünde ünsüz yumuşaması, "gibi"den sonra gelen "y" kaynaştırma ünsüzü olup benzeşme yoktur. Doğrudan bir ünlü düşmesi örneği bu cümlede yok.
Soru 3 Cevap: D) "Telefon" [e, o] sıralamasıyla küçük ünlü uyumunu bozar. (e düz, o yuvarlak olduğu için).
Soru 4 Cevap: A) "Yapayalnız"da (yapa-yalnız) ünlü türemesi vardır. "Biricik" (bir-cik) sözcüğünde de aynı şekilde ünlü türemesi görülür.
🎯 Sonuç ve Tavsiyeler
Testi çözdükten sonra yanlışlarınızı yukarıdaki konu özetine dönerek tekrar inceleyin. Ses bilgisi, kuralları iyi ezberleyip bol örnekle pekiştirilirse kalıcı olur. Bir sonraki konuya geçmeden önce bu testteki hatalarınızı giderin. Başarılar! 🚀
Hazırlayan: Türkçe Ders Notları | Tekrar ve Pratik Serisi
