Milli Mücadele tarihimizin en kritik adımlarından biri olan Sivas Kongresi, 4-11 Eylül 1919 tarihleri arasında toplanmış ve Türk ulusunun kaderini belirleyen kararlara imza atmıştır. Bu kongre, sadece bir toplantı olmanın ötesinde, ulusal iradenin tecelli ettiği, bağımsızlık ruhunun kurumsallaştığı bir zirvedir. Peki, bu kongrede alınan kararlar neden bu kadar önemliydi? Gelin, bu tarihi olayı ve kararlarının etkilerini birlikte inceleyelim.
Kongre toplandığında, ülke dört bir yandan işgal altındaydı. İstanbul Hükümeti etkisizleşmiş, yerel direniş örgütleri dağınık haldeydi. Mustafa Kemal Paşa'nın önderliğinde, Amasya Genelgesi'nde belirlenen "milletin istiklalini yine milletin azim ve kararının kurtaracağı" ilkesi ışığında Sivas'ta bir araya gilen delegeler, vatanın kurtuluş reçetesini yazmaya geldiler.
Erzurum Kongresi'nde kabul edilen bu madde, Sivas'ta tüm ulusa mal edildi. Misak-ı Milli'nin temelini oluşturan bu kararla, vatanın bölünmez bütünlüğü resmen ilan edildi. Mondros Mütarekesi sonrası işgal edilen tüm toprakların Türk yurdu olduğu vurgulandı.
Kongrede en hararetli tartışmalar bu konuda yaşandı. Amerikan mandası fikri güçlü bir şekilde savunulmasına rağmen, Mustafa Kemal Paşa'nın kararlı duruşu ve delegelerin milli iradeye olan inancıyla tam bağımsızlık yolu seçildi. Bu karar, "ya istiklal, ya ölüm" parolasının somut ifadesi oldu.
İstanbul Hükümeti'nin işgale karşı etkisiz kalması üzerine, Heyet-i Temsiliye (Temsil Kurulu) tüm vatanı temsil eden yürütme gücü ilan edildi. Bu adım, fiilen yeni bir siyasi otoritenin doğuşunu simgeliyordu.
Dağınık haldeki yerel cemiyetler, "Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti" adı altında birleştirildi. Bu kararla, Kuvayımilliye ruhu kurumsal bir çatı altında toplanarak güç birliği sağlandı.
Kongrenin sesini duyurmak ve milli mücadelenin sözcülüğünü yapmak üzere İrade-i Milliye gazetesi çıkarılmaya başlandı. Bu, Anadolu'da milli direnişin resmi yayın organının doğuşuydu.
Sivas Kongresi, Türk milletinin kendi kaderini tayin hakkını kullanmak için toplandığı, tam bağımsızlık hedefinden taviz vermediği ve bunu kurumsal bir yapıya dönüştürdüğü tarihi bir dönüm noktasıdır. Kongrede alınan kararlar, sadece o günün değil, bugünün Türkiye'sinin de bağımsızlık, demokrasi ve milli egemenlik temellerini atmıştır. Sivas'ta yakılan meşale, Ankara'da TBMM ile taçlanmış ve nihayetinde modern Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşuna giden yolu aydınlatmıştır.
📌 Not: Sivas Kongresi, Erzurum Kongresi'nde alınan bölgesel kararları ulusal düzeye taşıyarak "milli" sıfatını hak etmiş ve Kurtuluş Savaşı'nın siyasi manifestosu olmuştur. Bu kararlar olmasaydı, Milli Mücadele örgütsüz ve dağınık kalabilir, başarı şansı önemli ölçüde azalabilirdi.
