🧪 Sönmüş Kireç Formülü Nedir? (Ca(OH)2) - Kimya Ders Notu
Merhaba! Bu ders notumuzda, kimya ve inşaat sektöründe önemli bir yere sahip olan sönmüş kirecin kimyasal formülünü, özelliklerini ve kullanım alanlarını inceleyeceğiz.
📌 Temel Tanım: Sönmüş Kireç Nedir?
Sönmüş kireç, kimyasal adıyla Kalsiyum Hidroksit olan, beyaz toz veya granül formunda bulunan bir inorganik bileşiktir. Suda çözündüğünde bazik (alkali) bir çözelti oluşturur.
🔬 Kimyasal Formül ve Tepkime
Sönmüş kirecin kimyasal formülü Ca(OH)2'dir. Bu formül, bir kalsiyum (Ca2+) iyonunun iki hidroksit (OH-) iyonu ile birleşmesini ifade eder.
Sönmüş kireç, sönmemiş kireç (Kalsiyum Oksit - CaO)'in su ile şiddetli bir ekzotermik tepkimeye girmesi sonucu oluşur. Bu işleme "söndürme" denir.
🧨 Oluşum Tepkimesi:
Kimyasal tepkime denklemi şu şekildedir:
CaO(k) + H2O(s) → Ca(OH)2(k) + Isı
(Kalsiyum Oksit) + (Su) → (Kalsiyum Hidroksit) + (Isı)
Bu tepkime oldukça fazla ısı açığa çıkarır ve "kirecin söndürülmesi" olarak adlandırılır.
⭐ Başlıca Fiziksel ve Kimyasal Özellikleri
- 🟣 Görünüm: Beyaz, ince toz veya granül halde.
- 💧 Suda Çözünürlük: Suda az çözünür. Çözündüğünde kireç suyu (Ca(OH)2(aq)) adı verilen bazik bir çözelti oluşturur.
- ⚗️ pH Değeri: Sulu çözeltisinin pH'ı 12-13 civarındadır (Kuvvetli bazik).
- 🔥 Isıya Tepkisi: Yaklaşık 580°C'de ısıtıldığında bozunur ve tekrar CaO ve H2O'ya ayrışır.
- 🫧 Asit Tepkimesi: Asitlerle nötralleşme tepkimesi vererek tuz ve su oluşturur. Örn: Ca(OH)2 + 2HCl → CaCl2 + 2H2O
🏗️ Kullanım Alanları (Uygulamaları)
- 🏠 İnşaat Sektörü: Harç, sıva ve beton yapımında bağlayıcı malzeme olarak.
- 🌾 Tarım: Toprağın asitliğini azaltmak için (toprak düzenleyici).
- 🚰 Su Arıtma: İçme ve atık suların arıtılmasında pH düzenleyici ve pıhtılaştırıcı olarak.
- 🏭 Endüstriyel Prosesler: Kağıt üretimi, deri tabaklama, kimyasal sentezlerde.
- 🔬 Laboratuvarlar: Karbondioksit (CO2) gazının tespitinde (kireç suyunun bulanması).
- 🦷 Diş Hekimliği: Kanalların doldurulmasında kullanılan bazı malzemelerde.
⚠️ Güvenlik ve Dikkat Edilmesi Gerekenler
Sönmüş kireç tahriş edicidir. Toz halinin solunmaması, gözler ve cilt ile temasından kaçınılması gerekir. Kullanırken uygun kişisel koruyucu ekipman (eldiven, gözlük, maske) kullanılmalıdır.
📝 Özet Tablo
- Kimyasal Adı: Kalsiyum Hidroksit
- Kimyasal Formülü: Ca(OH)2
- Oluşumu: CaO + H2O → Ca(OH)2 + Isı
- Türü: İyonik bileşik, Baz
- Yaygın Adı: Sönmüş Kireç
Sonuç: Ca(OH)2 formülüyle gösterilen sönmüş kireç, hem günlük hayatta hem de endüstride yaygın kullanılan, kimyasal tepkimeleri ve özellikleri iyi bilinmesi gereken önemli bir bazik bileşiktir.
