Karadeniz'in yeşil yamaçlarına adeta bir kartal yuvası gibi tutunan Sümela Manastırı, Türkiye'nin en etkileyici tarihi ve kültürel miraslarından biridir. Hem doğal güzellikleri hem de bin yılı aşkın tarihiyle ziyaretçilerini büyüleyen bu gizemli yapı, her yıl binlerce kişi tarafından ziyaret edilmektedir.
🌲 Konum: Sümela Manastırı, Karadeniz Bölgesi'nde, Trabzon ilinin Maçka ilçesi sınırları içerisinde yer almaktadır.
🏞️ Coğrafi Özellikler: Manastır, Altındere Vadisi'nde, deniz seviyesinden yaklaşık 1.150 metre yükseklikte, Mela Dağı'nın (eski adıyla "Karadağ") sarp kayalıklarına oyulmuştur. Trabzon şehir merkezine yaklaşık 45 km mesafededir.
🚗 Ulaşım: Trabzon'dan Maçka ilçesine ulaştıktan sonra, yaklaşık 20 km'lik bir yolculukla Altındere Milli Parkı içinden manastıra ulaşılabilir. Son bölümde araçtan inip bir miktar yürüyüş yapmak gerekmektedir.
Manastırın kuruluşu hakkında en yaygın kabul gören efsaneye göre, Atina'dan gelen iki keşiş olan Barnabas ve Sophronios, aynı rüyayı görürler: Hz. Meryem (Panagia), onlara bir ikonasını alıp doğuya gitmelerini, karşılaşacakları bir mağarada manastır kurmalarını söyler. 4. yüzyılın sonlarında (MS 386 civarı) Trabzon'a gelen keşişler, bugünkü manastırın bulunduğu mağarayı bulur ve içindeki Meryem ikonasını görerek buraya yerleşirler.
Manastır, asıl gelişimini ve önemini Trabzon İmparatorluğu (1204-1461) döneminde kazanmıştır. İmparator III. Alexios (1349-1390), manastırın en büyük hamisi olmuş, bugün görülen ana yapıların çoğu onun zamanında inşa edilmiştir. Bu dönemde manastır, bir dini merkez olmanın ötesinde, önemli bir kütüphane ve sanat merkezi haline gelmiştir.
1461'de Trabzon'un Fatih Sultan Mehmet tarafından fethinden sonra manastır, Osmanlı padişahlarından özel fermanlarla korunmuş ve vergi muafiyeti tanınmıştır. Yavuz Sultan Selim, II. Selim, III. Murat, I. İbrahim, IV. Mehmet, II. Süleyman ve III. Ahmed gibi padişahlar, manastıra fermanlar göndererek haklarını genişletmiş ve onarımlarına izin vermiştir. Bu dönemde manastır, Hristiyan hacılar için önemli bir çekim merkezi olmaya devam etmiştir.
19. yüzyılda büyük bir onarım geçiren ve ek binalarla genişleyen manastır, 1923'teki nüfus mübadelesine kadar faaliyetini sürdürmüştür. Mübadeleden sonra boşaltılan manastır, doğal şartlar ve define avcılarının tahribatına maruz kalmıştır.
2010 yılında başlayan kapsamlı restorasyon çalışmalarının ardından, manastır 2019'da yeniden ziyarete açılmıştır. Her yıl 15 Ağustos'ta (Meryem Ana'nın Göğe Yükselişi Günü), Türkiye'deki Rum Ortodoks cemaati ve dünyanın dört bir yanından gelen Hristiyanlar için burada özel bir ayin düzenlenmesine izin verilmektedir.
Sümela Manastırı, sadece dini bir yapı değil; doğa, tarih, sanat ve inancın iç içe geçtiği benzersiz bir deneyim sunar. Sarp kayalıklara kurulmuş olmasıyla mimari bir mucize, yüzyıllara meydan okuyan freskleriyle canlı bir sanat galerisi, ve farklı medeniyetlerin hoşgörü sembolü olmasıyla da evrensel bir barış mesajıdır.
🌍 UNESCO Yolunda: Sümela Manastırı, UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi'nde yer almaktadır ve kalıcı listeye girmesi için çalışmalar devam etmektedir.
Trabzon'a yolunuz düşerse, bu kadim ve mistik atmosferi solumak için mutlaka Sümela'yı ziyaret listenize ekleyin. Unutmayın, manastıra tırmanırken harcayacağınız her efor, tarihin derinliklerine atılan bir adım olacak.
