İslam hukuk terminolojisinde "Sünnet", Hz. Peygamber'in (s.a.v.) söz, fiil ve takrirlerini (onayını) ifade eder. Bu ders notumuzda, sünnetin tanımını, hükmi değerini ve özellikle müekked ve gayr-i müekked sünnet ayrımını detaylıca inceleyeceğiz.
Sünnet, Arapça "yol, metod, alışkanlık" anlamına gelen bir kelimedir. Dini terim olarak ise:
Sünnet, Kur'an'dan sonra ikinci temel kaynaktır ve dini hükümlerin belirlenmesinde kritik rol oynar.
Fıkıh âlimleri, Hz. Peygamber'in fiillerini yapılma sıklığı, devamlılığı ve terk edilmesi durumundaki tavsiyelerine göre sınıflandırmıştır. Bu sınıflandırmanın en önemlilerinden biri müekked sünnet ve gayr-i müekked sünnet ayrımıdır.
Müekked, "kuvvetlendirilmiş, pekiştirilmiş" demektir. Bu tür sünnetler, Hz. Peygamber'in devamlı yaptığı, nadiren terk ettiği ve ümmetini de yapmaya teşvik ettiği fiillerdir.
Müekked sünnetleri terk etmek mekruh sayılır. Yani, dinen hoş karşılanmaz.
Gayr-i müekked, "pekiştirilmemiş" anlamına gelir. Hz. Peygamber'in bazen yapıp bazen terk ettiği, ümmetine de ısrarla emretmediği fiillerdir.
Bu sünnetlere müstehap veya mendup da denir. Yapılması güzel görülür, yapılmaması ise ayıplanmaz.
Sünnet, Müslüman'ın hayatını Hz. Peygamber'in örnekliğinde şekillendirmesini sağlayan bir rehberdir. Müekked sünnetler, dinî hayatın omurgasını oluşturan ve titizlikle korunması gereken uygulamalarken, gayr-i müekked sünnetler kişinin dini yaşantısını zenginleştiren, sevap kazandıran faziletli amellerdir. Her iki kategori de, "Üsve-i Hasene" (en güzel örnek) olan Peygamber Efendimiz'e (s.a.v.) olan sevgi ve bağlılığımızın birer tezahürüdür.
📌 Ödev/Düşünce Sorusu: Günlük hayatınızda en sık yerine getirdiğiniz müekked sünnet hangisidir? Bir gayr-i müekked sünneti hayatınıza daha düzenli dahil etmek isteseniz, bu ne olurdu?
