🚗 Supap (Sibop) Nedir?
Bir motorda, supap (diğer adıyla sibop), motorun kalbinde çalışan, hayati öneme sahip küçük ama güçlü bir parçadır. Temel görevi, yanma odasına yakıt-hava karışımının girişini (emme) ve yanmış gazların çıkışını (egzoz) kontrol etmektir. Yani bir nevi motorun nefes alıp vermesini sağlayan kapılardır.
🎯 Supapların Çalışma Prensibi
Supap, bir yay yardımıyla sürekli kapalı konumda tutulan, sap ve kafadan oluşan bir parçadır. Motorun üst kısmında bulunan supap kapağının altındaki eksantrik mili, dönerek supap sapına basınç uygular ve supabı aşağı iter. Bu itme, supabın açılmasını sağlar. Eksantrik milinin çıkıntılı kısmı supaptan uzaklaştığında ise supap yayı supabı tekrar eski kapalı konumuna getirir.
Matematiksel olarak, eksantrik milinin dönüş hızı, krank milinin dönüş hızının yarısı kadardır. Yani:
\( \text{Eksantrik Mil Hızı} = \frac{\text{Krank Mil Hızı}}{2} \)
🔧 Supap Çeşitleri
Motorlarda temel olarak iki çeşit supap bulunur:
- 🫁 Emme Supabı: Bu supap açıldığında, karbüratör veya yakıt enjektörlerinden gelen temiz yakıt-hava karışımı yanma odasına dolar. Genellikle çapı egzoz supabından daha büyüktür, çünkü motorun verimli çalışması için mümkün olduğunca çok temiz karışımın içeri girmesi gerekir.
- 💨 Egzoz Supabı: Bu supap açıldığında, yanma işlemi sonucu oluşan kirli ve yanmış gazlar, egzoz manifoldu aracılığıyla motordan dışarı atılır. Maruz kaldığı yüksek sıcaklıklar nedeniyle emme supabına göre daha yüksek ısı direncine sahip malzemelerden üretilir.
⚙️ Supap Sisteminin Bileşenleri
- ✅ Supap (Kafa ve Sap): Açılıp kapanan ana parça.
- ✅ Supap Yayı: Supabı kapalı konumda tutar.
- ✅ Eksantrik (Kam) Mili: Supapları açmak için onlara baskı uygular.
- ✅ Supap İticileri (Pleytler): Eksantrik mili ile supap arasında iletiyi sağlayan parçalardır.
- ✅ Supap Kılavuzu: Supabın düzgün bir şekilde aşağı-yukarı hareket etmesini sağlayan yuvadır.
- ✅ Supap Oturağı: Supap kapandığında üzerine oturduğu ve sızdırmazlığı sağlayan yüzeydir.
⚠️ Supaplarla İlgili Sık Karşılaşılan Problemler
- 🔧 Supap Ayarı Bozukluğu: Supapların çok sıkı veya çok gevşek olması motorda güç kaybına, fazla gürültüye ve yakıt tüketiminin artmasına neden olur.
- 🔥 Supap Yanması: Özellikle egzoz supaplarında, aşırı sıcaklık nedeniyle supap kafasının erozyona uğramasıdır. Bu, sıkışmaya ve sızdırmazlığın bozulmasına yol açar.
- 📏 Supap Çizilmesi/Kırılması: Yağlama yetersizliği veya aşırı ısınma sonucu supap sapında veya kılavuzunda hasarlar oluşabilir.
💎 Özet
Supaplar, motorun doğru zamanda doğru miktarda hava-yakıt almasını ve egzoz gazlarını atmasını sağlayan, motorun verimliliği ve performansı için olmazsa olmaz mekanik kapılardır. Bakımlarının düzenli yapılması, motor ömrünü ve performansını doğrudan etkiler.
