Bu senaryo, MEB müfredatında yer alan "Bitkisel Dokular, Büyüme ve Hareket" ile "Komünite Ekolojisi" konularını kapsayan, yorumlama ve analiz gerektiren sorulardan oluşmaktadır. Senaryo, bir ekosistemdeki bitki türlerinin dağılımı ile bitkilerin yapısal özellikleri arasında ilişki kurmanızı bekler.
Bir araştırmacı, farklı yüksekliklerdeki (500 m, 1200 m, 2000 m) üç ayrı orman komünitesinde inceleme yapmıştır. Her komünitede hakim olan ağaç türleri ve bu ağaçların yaprak dökme durumu, yaprak genişliği, odun yapısı gibi özellikleri kaydedilmiştir. Ayrıca her bölgedeki toprak nemi, sıcaklık ve ışık şiddeti ölçülmüştür. Sorular, bu veriler üzerinden yapılan grafik ve tablolara dayanmaktadır.
"2000 m yükseklikteki komünitede hakim olan iğne yapraklı ağaçların, geniş yapraklılara göre ksilem (odun) dokusunda hangi adaptasyon gözlenir? Neden?"
Cevap: İğne yapraklılarda ksilemde trakeit hücreleri daha yoğundur ve reçine salgılanır. Bu yapı, düşük sıcaklıklarda donma riskini azaltır ve su iletimini sürdürmeye yardımcı olur. Ayrıca dar yaprak yapısı, transpirasyonu (terlemeyi) minimize eder.
Konu Tekrarı Notu: Ksilem, su ve mineral taşır. Soğuk ve kurak ortamlarda trakeidler, vasküler bitkilerde su iletimini ve dayanıklılığı artırır.
"Araştırmacının çizdiği 'Yükseklik-Tür Çeşitlilik İndeksi' grafiğine göre, 1200 m'de tür çeşitliliği neden maksimum olabilir?"
Cevap: 1200 m civarı, optimal sıcaklık, nem ve ışık koşullarını sağlayabilir. Bu da hem geniş yapraklı hem de iğne yapraklı türlerin bir arada bulunmasına olanak tanır. Yüksek rakımda (2000 m) abiyotik stres artar, düşük rakımda (500 m) ise rekabet ve baskın türler çeşitliliği azaltabilir.
Konu Tekrarı Notu: Tür çeşitliliği, habitat çeşitliliği ve çevre koşullarının uygunluğu ile doğru orantılıdır. Orta düzeydeki bozulmalar (ara düzey hipotezi) çeşitliliği artırabilir.
"500 m'deki komünitede, orman tabanındaki bir bitkinin yapraklarının gün içinde ışık kaynağına yönelmesi hangi hareket türüdür? Bu hareketin mekanizmasını açıklayınız."
Cevap: Bu bir fototropizma (ışığa yönelim) hareketidir. Özellikle pozitif fototropizma gösterir. Yapraklarda, ışık almayan tarafta oksın (IAA) hormonu birikir, hücre uzamasını stimüle eder ve yaprak ışığa doğru döner.
Konu Tekrarı Notu: Tropizmalar yönü belli uyarana doğru (pozitif) veya uyarandan uzağa (negatif) olabilir. Nastiler ise uyaranın yönüne bağlı olmayan (örn: küstüm otunun dokunmaya kapanması) hareketlerdir.
Bu senaryo tipi sorular, biyoloji dersindeki farklı üniteler arasında bağlantı kurma becerinizi ölçmeyi hedefler. Bitki biyolojisi ve ekoloji konularını bütünleşik bir şekilde tekrar ederek, hem bilginizi hem de yorum gücünüzü geliştirebilirsiniz. Başarılar dilerim! 🌿
