Bir doğal sayı, başka bir doğal sayının karesi olarak yazılabiliyorsa bu sayıya tam kare sayı denir.
Bir \( n \) doğal sayısı için, eğer \( n = k \times k = k^2 \) eşitliğini sağlayan bir \( k \) doğal sayısı varsa, \( n \) bir tam kare sayıdır.
Örneğin:
1'den 20'ye kadar olan sayıların kareleri alınarak ilk 20 tam kare sayı bulunur:
Bu özellikleri bilmek, bir sayının tam kare olup olmadığını anlamamıza yardımcı olur.
Soru 1: Bir okulda düzenlenen matematik yarışmasında öğrencilerden 1'den 100'e kadar olan doğal sayılardan tam kare olanları bulmaları isteniyor. Buna göre aşağıdaki sayılardan hangisi bu listede yer almaz?
a) 49
b) 64
c) 81
d) 90
e) 100
Cevap: d) 90
Çözüm: Tam kare sayılar, bir doğal sayının karesi olarak yazılabilen sayılardır. 49=7², 64=8², 81=9², 100=10² olduğu halde 90 bir doğal sayının karesi değildir.
Soru 2: Bir bahçıvan, kare şeklindeki bir çiçek tarhını tamamen kaplamak için 144 tane eşit büyüklükte kare saksı kullanıyor. Bu tarhın bir kenarında kaç saksı bulunmaktadır?
a) 10
b) 11
c) 12
d) 13
e) 14
Cevap: c) 12
Çözüm: Toplam saksı sayısı tam kare olmalıdır. 144=12² olduğundan, karenin bir kenarında 12 saksı bulunur.
Soru 3: Bir tam kare doğal sayının karekökü alındığında sonuç 15'ten küçük bir doğal sayı çıkıyor. Bu sayının rakamları toplamı 9 olduğuna göre, bu sayı kaçtır?
a) 36
b) 64
c) 81
d) 100
e) 121
Cevap: c) 81
Çözüm: 15'ten küçük doğal sayıların kareleri: 1, 4, 9, 16, 25, 36, 49, 64, 81, 100, 121, 144, 169, 196. Rakamları toplamı 9 olanları: 36 (3+6=9), 81 (8+1=9), 144 (1+4+4=9). Ancak 144'ün karekökü 12 (15'ten küçük) ve 36'nın karekökü 6'dır. Soruda "bir tam kare doğal sayı" ifadesi geçtiği için 81 (karekökü 9) ve 36 (karekökü 6) uygun. Ancak seçeneklerde sadece 81 var.
Soru 4: Ardışık iki tam kare sayının toplamı 145'tir. Bu sayılardan büyük olanı kaçtır?
a) 64
b) 81
c) 100
d) 121
e) 144
Cevap: b) 81
Çözüm: Ardışık tam kare sayılar n² ve (n+1)² şeklindedir. n² + (n+1)² = 145 denklemi çözülürse: n² + n² + 2n + 1 = 145 → 2n² + 2n - 144 = 0 → n² + n - 72 = 0 → (n+9)(n-8)=0 → n=8. Büyük olan sayı (n+1)² = 9² = 81'dir.