Edebiyatın en keskin ve en nükteli sanatlarından biri olan tariz, bir düşünceyi, durumu veya kişiyi dolaylı yoldan eleştirmek amacıyla kullanılan ince bir zeka ürünüdür. Söylenen sözün tam tersinin kastedildiği bu sanat, okuyucuyu veya dinleyiciyi düşündürmeyi hedefler ve genellikle mizah ile eleştiriyi birleştirir.
"Ne kadar da cömertsiniz! Sizden borç istedim, bana nasihat verdiniz." → Burada aslında kişinin cömert olmadığı, tam tersine yardım etmekten kaçındığı vurgulanmaktadır.
"Bu işi ne kadar hızlı yapmışsın! Tam bir hafta sürdü." → Görünüşte övgü gibi duran bu söz, aslında işin çok yavaş yapıldığını eleştirmektedir.
Tariz genellikle kinaye ile karıştırılır ancak aralarında ince bir fark vardır. Kinaye daha çok örtülü anlatım iken, tariz açıkça söylenenin tam tersinin kastedilmesidir. Tariz daha keskin ve eleştirel bir tona sahiptir.
Tariz sanatı, edebiyatta ve günlük iletişimde son derece etkili bir araçtır. Doğrudan söylenmesi zor olan eleştirileri, ince bir dille aktarmayı sağlar. Ancak dikkatli kullanılması gerekir, çünkü yanlış anlaşılmalara yol açabilir veya karşıdaki kişiyi incitebilir.
Kültürümüzde Nef'i, Neyzen Tevfik gibi üstatlar tariz sanatını en ustaca kullanan isimler arasındadır. Günümüzde ise edebiyattan siyasete, medyadan günlük sohbetlere kadar pek çok alanda bu nükteli sanatın örneklerini görmek mümkündür.
