Tariz, bir kişiyi veya durumu eleştirmek, alay etmek amacıyla söylenen sözün tam tersini kastetmektir. Aslında söylenmek istenenin tersi söylenir ve böylece karşıdaki kişi veya durum daha etkili bir şekilde eleştirilir. Bu sanatta sözün gerçek anlamı değil, tam zıttı kastedilir.
1. Çok tembel bir öğrenci için söylenebilir:
"Senin bu çalışma temposuna diyecek yok, gerçekten herkesi kıskandırıyorsun."
Açıklama: Burada "çalışma temposu" ile aslında tembelliği, "kıskandırmak" ile de bu durumun kötülüğü kastedilmiştir.
2. Çok yavaş iş yapan bir aşçı için:
"Yemeği ne de çabuk pişirdin, neredeyse açlıktan ölecektik."
Açıklama: "Çabuk pişirdin" sözüyle, aslında yemeğin çok geç hazır olduğu vurgulanmaktadır.
3. Gürültücü bir komşu için:
"Ne kadar sessiz ve sakin bir komşumuz olduğunuz için size ne kadar teşekkür etsek azdır."
Açıklama: "Sessiz ve sakin" sözleriyle, tam tersi olan gürültülü olma durumu eleştirilmektedir.
4. Düzensiz ve dağınık bir oda için:
"Odandaki bu düzen ve tertip gerçekten örnek alınacak düzeyde."
Açıklama: "Düzen ve tertip" ifadesiyle, odanın aşırı dağınıklığı iğnelenmektedir.
Tariz, günlük dilde daha çok ironi olarak bilinir. İkisi de benzer mantıkta işler; söylenenin tersinin kastedilmesiyle gerçekleşir. Ancak tariz, daha çok edebi bir terim olarak kullanılır.
Önemli Not: Tariz yapılırken, söylenen sözün tersinin kastedildiği karşıdaki kişi veya okuyucu tarafından anlaşılmalıdır. Aksi takdirde iletişim sorunu yaşanabilir.
