Thorndike yasaları (Etki, Hazırbulunuşluk, Tekrar)

Question

Bu yasaları genel olarak anlıyorum ama özellikle "Etki Yasası" ile "Hazırbulunuşluk Yasası" arasındaki ince farkı tam olarak kavrayamadım. Tekrar Yasası'nın günlük çalışma düzenimizle nasıl bağlantılı olduğunu da merak ediyorum.

Answer 1

🧠 Thorndike Yasaları (Etki, Hazırbulunuşluk, Tekrar)

Merhaba! Bu dersimizde, öğrenme psikolojisinin temel taşlarından biri olan Thorndike Yasaları'nı ele alacağız. Edward Thorndike'ın bu yasaları, öğrenmenin nasıl gerçekleştiğini anlamamıza büyük katkı sağlamıştır. Hadi, bu önemli yasaları birlikte inceleyelim.

📚 Thorndike Kimdir?

Edward Lee Thorndike (1874-1949), Amerikalı bir psikologdur ve bağlaşımcılık (connectionism) kuramının kurucusu olarak kabul edilir. Öğrenmeyi, "uyarıcı" ile "tepki" arasında kurulan bir bağ olarak açıklamıştır. En ünlü çalışmalarından biri, "puzzle box" (bulmaca kutusu) deneyleridir.

⚖️ Thorndike'ın Öğrenme Yasaları

Thorndike, öğrenmeyi açıklamak için bir dizi yasa önermiştir. Bunların en temel olanları Etki Yasası, Hazırbulunuşluk Yasası ve Tekrar Yasası'dır.

1. 🎯 Etki Yasası (Law of Effect)

Bu yasa, Thorndike'ın en önemli yasasıdır. Özü şudur:

• ✅ Tatmin Edici Sonuçlar: Bir davranışın sonucu birey için tatmin edici ise, o davranışın tekrarlanma olasılığı artar.
• ❌ Rahatsız Edici Sonuçlar: Bir davranışın sonucu rahatsız edici ise, o davranışın tekrarlanma olasılığı azalır.

Örnek: Bir öğrenci, düzenli çalıştığı için sınavdan yüksek not alırsa (tatmin edici sonuç), düzenli çalışma davranışını tekrarlar. Tersine, kötü bir not alırsa (rahatsız edici sonuç) bu davranışı bırakabilir.

2. 🚀 Hazırbulunuşluk Yasası (Law of Readiness)

Bu yasa, öğrenmenin gerçekleşebilmesi için bireyin hem fizyolojik hem de psikolojik olarak hazır olması gerektiğini savunur.

• Birey bir davranışı yapmaya hazır ise ve yapmasına izin verilirse, bu onun için tatmin edici olur.
• Birey hazır olduğu halde davranışı yapması engellenirse, bu durum kızgınlık ve hayal kırıklığına yol açar.
• Birey hazır olmadığı halde bir davranışı yapmaya zorlanırsa, bu da sıkıntı ve tatminsizlik yaratır.

Örnek: Okumayı öğrenmeye hazır olan bir çocuğa okuma fırsatı vermek onu mutlu eder. Henüz hazır olmayan bir çocuğu zorlamak ise onu dersten soğutabilir.

3. 🔁 Tekrar Yasası (Law of Exercise)

Bu yasa, uyarıcı ve tepki arasındaki bağın, kullanıldıkça (tekrar) güçlendiğini, kullanılmadıkça da zayıfladığını ifade eder. İkiye ayrılır:

• Kullanım Yasası: Bir bağ, tekrarlandıkça güçlenir. "Practice makes perfect." (Tekrar mükemmelleştirir.)
• Kullanmama Yasası: Bir bağ, tekrarlanmadığında veya kullanılmadığında zayıflar ve unutulur.

Örnek: Yabancı dilde öğrendiğiniz bir kelimeyi sık sık kullanırsanız (tekrar) hafızanızda kalır. Kullanmazsanız zamanla unutursunuz.

💎 Özet ve Sonuç

Thorndike'ın yasaları, öğrenmeyi mekanik bir süreç olarak görse de eğitim-öğretim süreçlerine çok önemli katkılar sunmuştur:

• 🔄 Etki Yasası: Ödül ve ceza sisteminin temelini oluşturur.
• 📖 Hazırbulunuşluk Yasası: Öğrenci merkezli ve gelişimsel bir eğitimin önemini vurgular.
• ✍️ Tekrar Yasası: Alıştırma ve pekiştirmenin öğrenmedeki kritik rolünü ortaya koyar.

Bu yasalar, günümüzde hala sınıf yönetimi, davranış değiştirme ve öğretim yöntemleri geliştirmede etkisini sürdürmektedir.