Tsunamiler, okyanus veya deniz tabanında meydana gelen ani ve büyük ölçekli değişimlerin neden olduğu devasa dalgalardır. Bu doğal afetler, kıyı bölgelerinde yıkıcı etkilere yol açabilir ve genellikle depremlerle yakından ilişkilidir.
Bir tsunaminin oluşumu genellikle şu aşamalardan geçer:
En yaygın tsunami türüdür. Okyanus tabanındaki tektonik plakaların ani hareketi sonucu oluşur. Büyüklüğü 7.0 ve üzeri olan depremler genellikle tsunami oluşturabilecek güce sahiptir.
Deniz altı volkanlarının patlaması veya volkanik adaların çökmesi sonucu oluşabilir. 1883'teki Krakatoa patlaması buna örnektir.
Kıyı şeridindeki büyük kütlelerin denize kaymasıyla oluşur. Bu tür tsunamiler genellikle daha lokal etki gösterir.
Nadir görülse de, okyanusa düşen büyük göktaşları dev tsunamilere neden olabilir.
Tsunami dalgaları, normal okyanus dalgalarından farklıdır. Derin okyanusta dalga boyları yüzlerce kilometreye ulaşabilirken, yükseklikleri genellikle 1 metreyi geçmez. Hızları ise şu formülle ifade edilir:
\(v = \sqrt{g \cdot d}\)
Burada v dalga hızı, g yerçekimi ivmesi (9.8 m/s²), d ise su derinliğidir. 4000 metre derinlikte bir tsunami saate 700 km hıza ulaşabilir!
Tsunami riski olan bölgelerde yaşıyorsanız:
Tsunamiler doğanın en güçlü ve yıkıcı güçlerinden biridir. Ancak doğru bilgi ve hazırlıkla bu doğal afetin etkilerinden korunmak mümkündür.
