Göreceli konum, bir yerin diğer yerlere göre (denizlere, ticaret yollarına, komşu ülkelere göre) belirlenen konumudur. Matematiksel bir değer değil, özellik ve ilişki belirtir.
Bu konuyla ilgili sorularda genellikle aşağıdaki noktalara odaklanılır:
Örnek Soru Tipi: "Aşağıdakilerden hangisi, Türkiye'nin göreceli konumunun sonuçlarından biri değildir?" şeklinde olabilir. Bu tarz bir soruda, diğer şıklar göreceli konumla (ticaret yolları, kültürel etkileşim, jeopolitik önem) ilgiliyken, doğru cevap genellikle mutlak konumla (enlemin etkisiyle oluşan iklim özelliği gibi) ilgili olan şıkkı işaret etmenizi ister.
Soru 1: Türkiye'nin göreceli konumu, ülkenin jeopolitik önemini doğrudan etkilemektedir. Aşağıdaki haritalarda bazı ülkelerin konumları gösterilmiştir. Bu ülkelerden hangisi, Türkiye'nin "Asya ve Avrupa kıtaları arasında doğal bir köprü oluşturması" özelliğine en benzer bir göreceli konuma sahiptir?
a) Japonya
b) Mısır
c) Brezilya
d) Avustralya
Cevap: b) Mısır
Çözüm: Mısır, Afrika kıtası ile Asya kıtasını (Sina Yarımadası üzerinden) birbirine bağlayan bir konuma sahiptir. Bu durum, Türkiye'nin iki kıta arasında köprü oluşturmasına benzer bir göreceli konum özelliğidir.
Soru 2: Türkiye, zengin yer altı kaynaklarına sahip Orta Doğu ülkelerine ve sanayileşmiş Avrupa ülkelerine yakın bir konumdadır. Bu durum, Türkiye'nin göreceli konumunun hangi alandaki potansiyelini daha fazla artırmaktadır?
a) Tarımsal üretim çeşitliliği
b) Enerji nakil hatları ve ticaret merkezi olma
c) Kış turizminin gelişmesi
d) Hidroelektrik enerji üretimi
Cevap: b) Enerji nakil hatları ve ticaret merkezi olma
Çözüm: Enerji kaynağı üreticileri ile tüketici pazarlarının arasında bulunmak, Türkiye'yi bir enerji terminali ve uluslararası ticaret merkezi haline getirme potansiyeli taşımaktadır. Bu, göreceli konumun getirdiği bir avantajdır.
Soru 3: Türkiye, İstanbul ve Çanakkale boğazlarına sahip olması sayesinde Karadeniz'e kıyısı olan ülkeler için Akdeniz'e açılan tek deniz yolunu kontrol etmektedir. Bu durum, aşağıdaki sonuçlardan hangisine yol açmaz?
a) Askeri ve stratejik önemi artırır.
b) Deniz ticaretinden elde edilen geliri artırır.
c) Karadeniz'in tuzluluk oranını değiştirir.
d) Uluslararası ilişkilerde etkinliği artırır.
Cevap: c) Karadeniz'in tuzluluk oranını değiştirir.
Çözüm: Boğazların varlığı ve kontrolü, Türkiye'ye jeopolitik, ekonomik ve askeri avantajlar sağlar. Ancak Karadeniz'in tuzluluk oranı, coğrafi ve oşinografik faktörlerle belirlenir; boğazların siyasi kontrolü ile doğrudan bir ilişkisi yoktur.