Türklerin Kullandığı Takvimler
Tarih boyunca Türkler, yaşadıkları coğrafyalar, kültürel etkileşimler ve din değişiklikleri nedeniyle farklı takvim sistemleri kullanmışlardır. Bir takvim, zamanı yıllara, aylara ve günlere bölerek düzenleyen bir sistemdir.
1. 12 Hayvanlı Türk Takvimi
Bu, Türklerin İslamiyet'ten önce kullandıkları en eski ve en özgün takvimlerinden biridir.
- Güneş Yılı Esaslıdır: Bir yıl, 365 gün 5 saattir ve 12 aya bölünmüştür.
- Her Yıla Bir Hayvan İsmi Verilir: Sıçan, Sığır, Pars, Tavşan, Ejderha, Yılan, At, Koyun, Maymun, Tavuk, Köpek, Domuz.
- Döngüseldir: 12 yıllık bir döngüden oluşur. Örneğin, 12 yıl sonra tekrar "At Yılı" gelir.
- Bu takvim, Türklerin doğa gözlemlerine ve hayvanlarla olan ilişkilerine dayanır.
2. Hicri Takvim
Türkler İslamiyet'i kabul ettikten sonra diğer Müslüman toplumlarla birlikte bu takvimi kullanmaya başlamışlardır.
- Ay Yılı Esaslıdır: Bir yıl, 354 gündür. Bu nedenle Miladi takvimden her yıl yaklaşık 11 gün daha kısadır.
- Başlangıç Noktası: Hz. Muhammed'in Mekke'den Medine'ye hicret ettiği yıl (Miladi 622) başlangıç kabul edilir.
- Dini gün ve bayramlar (Ramazan, Kurban Bayramı) bu takvime göre belirlenir.
- Osmanlı Devleti'nin resmi takvimiydi.
3. Celali Takvim
Büyük Selçuklu Sultanı Melikşah döneminde (1079) hazırlanmıştır.
- Güneş Yılı Esaslıdır: Çok hassas bir takvimdir ve mevsimlerle uyumludur.
- Tarım, vergi toplama gibi işlerde kullanılmak üzere düzenlenmiştir.
- Başlangıcı, Melikşah'ın tahta çıkış yılıdır.
4. Rumi Takvim (Mali Takvim)
Osmanlı Devleti döneminde, özellikle mali işlerde Hicri takvimle yaşanan karışıklıkları gidermek için kullanılmaya başlanmıştır.
- Güneş Yılı Esaslıdır: Miladi takvimle hemen hemen aynıdır.
- Hicreti başlangıç alır (Miladi 622), ancak güneş yılına göre işler.
- Resmi işlerde ve ticarette kullanılmıştır. Cumhuriyet'in ilk yıllarında da kullanılmaya devam etmiştir.
5. Miladi Takvim
Günümüzde Türkiye Cumhuriyeti ve dünyanın büyük bir bölümünde kullanılan evrensel takvimdir.
- Güneş Yılı Esaslıdır: Bir yıl 365 gün 6 saattir. Her 4 yılda bir, bu 6 saatler birikerek 1 gün eder ve o yıl artık yıl olur (366 gün).
- Başlangıç Noktası: Hz. İsa'nın doğumu kabul edilir.
- Türkiye Cumhuriyeti, 26 Aralık 1925'te çıkarılan bir kanunla Miladi Takvim'i resmi takvim olarak benimsemiştir. Aynı kanunla Hafta tatili Cuma'dan Pazar'a alınmıştır.
Özetle: Türkler, tarihsel süreç içinde 12 Hayvanlı Türk Takvimi → Hicri Takvim → Rumi Takvim → Miladi Takvim şeklinde bir geçiş yaşamış, her dönemin ihtiyaçlarına göre farklı zaman sistemlerini kullanmışlardır.
