Tüzük Nedir? (Kaldırıldı mı?) | Hukuki Bir Rehber
📜 Tüzük Nedir? (Kaldırıldı mı?)
Hukuk düzenimizde sıkça duyduğumuz "tüzük" kavramı, 1982 Anayasası'nda uzun yıllar yer almış önemli bir düzenleyici işlemdi. Ancak 2017'deki anayasa değişikliğiyle birlikte hukuki statüsü kökten değişti. Bu yazıda, tüzüğün ne olduğunu, tarihsel rolünü ve güncel durumunu anlatacağız.
🔍 Tüzük Tanımı ve Özellikleri
Tüzük, 1982 Anayasası'nın 115. maddesine göre, Bakanlar Kurulu tarafından çıkarılan ve danıştay incelemesinden geçtikten sonra Cumhurbaşkanı tarafından yayımlanan bir hukuk normuydu. Ana özellikleri şunlardı:
- ✅ Yetki Kanunu Gerektirirdi: Bir tüzük çıkarılabilmesi için önce TBMM'nin ilgili konuda Bakanlar Kurulu'na "yetki kanunu" çıkarması gerekirdi.
- ✅ Danıştay İncelemesi Zorunluydu: Taslak halindeki tüzükler, Danıştay'ın incelemesinden geçmek zorundaydı.
- ✅ Yayımlanma: Cumhurbaşkanı tarafından Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girerdi.
- ✅ Hiyerarşik Yapı: Hukuk normları hiyerarşisinde Kanun'un altında, Yönetmelik'in üstündeydi. Yani bir yönetmelik, tüzüğe aykırı olamazdı.
🔄 Tüzük Neden ve Ne Zaman Kaldırıldı?
2017 yılında kabul edilen ve 2018'de yürürlüğe giren 6771 sayılı Anayasa Değişikliği Kanunu ile devlet yapısı Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'ne evrildi. Bu sistemde Bakanlar Kurulu kaldırıldı. Tüzük, çıkarılma usulü itibarıyla Bakanlar Kurulu'na bağlı bir işlem olduğu için, bu kurulun ortadan kalkmasıyla birlikte Anayasa'dan çıkarıldı.
Dolayısıyla, 9 Temmuz 2018 tarihinden itibaren yeni tüzük çıkarılması mümkün değildir. Ancak, bu tarihten önce çıkarılmış olan tüzükler, yürürlükten kaldırılmadıkları sürece geçerliliklerini korumaya devam etmektedir.
📊 Tüzük-Yönetmelik-Kararname Karşılaştırması
Mevcut sistemdeki düzenleyici işlemleri anlamak için bir karşılaştırma yararlı olacaktır:
- 📖 Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi: Kanun gücünde. Doğrudan Cumhurbaşkanı tarafından çıkarılır. Yeni sistemin temel düzenleyici işlemidir.
- ⚖️ Tüzük (Eski Sistem): Kanunla düzenlenen bir konuda ayrıntıları belirlemek için Bakanlar Kurulu tarafından çıkarılırdı. Artık yok.
- 📝 Yönetmelik: Kanunların ve Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin uygulanmasını göstermek için ilgili bakanlık, kamu kurumu veya Cumhurbaşkanı tarafından çıkarılır. Güncel sistemde tüzüğün işlevini büyük ölçüde üstlenmiştir.
💎 Sonuç ve Özet
Özetlemek gerekirse:
- ➡️ Tüzük, 1982 Anayasası'nın orijinal halinde var olan bir düzenleyici işlemdi.
- ➡️ 2017 Anayasa Değişikliği ile birlikte Anayasa'dan çıkarıldı ve yeni tüzük yapılması imkanı ortadan kalktı.
- ➡️ Eski tüzükler, kaldırılmadıkları sürece yürürlüktedir. Ancak zamanla ya yürürlükten kaldırılacaklar ya da yerlerini yönetmeliklere bırakacaklardır.
- ➡️ Güncel hukuki düzenlemelerde artık "Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi" ve "Yönetmelik" ön plandadır.
Bu değişiklik, Türk hukuk sisteminin geçirdiği önemli bir dönüşümü işaret etmekte olup, hukukçular ve vatandaşlar için yeni sisteme adapte olmak esastır.
