🇹🇷 Uşi Antlaşması: Maddeleri ve Önemi 🇮🇹
Uşi Antlaşması (Ouchy Antlaşması olarak da bilinir), Osmanlı İmparatorluğu ile İtalya Krallığı arasında 18 Ekim 1912'de imzalanan ve Trablusgarp Savaşı'nı sona erdiren bir barış antlaşmasıdır. İsviçre'nin Lozan kentindeki Uşi (Ouchy) semtinde imzalandığı için bu adı almıştır.
📜 Tarihsel Arka Plan
İtalya, 1911 yılında "Medeniyet götürme" iddiasıyla Osmanlı'nın Kuzey Afrika'daki son toprağı olan Trablusgarp'a (bugünkü Libya) saldırdı. Osmanlı İmparatorluğu, bölgeye doğrudan asker sevk edemeyince yerel halkı (Senusiler) örgütleyerek direniş savaşı verdi. Ancak Balkan Savaşları'nın başlaması üzerine Osmanlı, İtalya ile anlaşmak zorunda kaldı.
📝 Uşi Antlaşması'nın Temel Maddeleri
🕊️ Savaşın Sona Ermesi
- 🇹🇷🇮🇹 Osmanlı İmparatorluğu ile İtalya arasındaki savaş hali sona erecektir.
🗺️ Toprak Düzenlemeleri
- 🏜️ Osmanlı, Trablusgarp ve Bingazi'yi (bugünkü Libya) İtalya'ya bırakacaktır.
- 🏝️ On İki Ada geçici olarak İtalya'ya bırakılacak, Balkan Savaşı sonunda Osmanlı'ya iade edilecektir.
⚖️ Diğer Hükümler
- 🕌 İtalya, Trablusgarp ve Bingazi'deki Müslüman halkın dini lideri olarak Osmanlı padişahını (halife) tanıyacaktır.
- 💼 İtalya, Kapitülasyonların kaldırılması konusunda Osmanlı'ya destek verecektir.
- ⚓ Osmanlı, İtalyan vatandaşlarına ve şirketlerine bazı ekonomik imtiyazlar tanıyacaktır.
💡 Uşi Antlaşması'nın Tarihsel Önemi
🇹🇷 Osmanlı İmparatorluğu Açısından:
- 🔥 Kuzey Afrika'daki son toprağın kaybı: Osmanlı'nın Afrika kıtasındaki 400 yıllık varlığı sona ermiştir.
- ⚔️ Çöküş sürecinin hızlanması: Balkan Savaşları öncesi zayıf durumdaki imparatorluk, iki cephede birden savaşmaktan kurtulmuş ancak prestij kaybına uğramıştır.
- 🕋 Halifelik vurgusu: Dini otorite (hilafet) siyasi bir güç olarak son kez kullanılmaya çalışılmıştır.
🇮🇹 İtalya Açısından:
- 🏆 Sömürgecilik yarışına katılım: İtalya, "Büyük Güç" olma yolunda önemli bir adım atmıştır.
- 🗺️ Akdeniz'de stratejik avantaj: On İki Ada'nın kontrolü ile Doğu Akdeniz'de önemli bir üs elde etmiştir.
🌍 Uluslararası Sonuçlar:
- ⚖️ On İki Ada hiçbir zaman Osmanlı'ya iade edilmemiş, Lozan Antlaşması ile İtalya'da kalmıştır.
- 🔮 Balkan Savaşları öncesinde Osmanlı'nın zayıflığını göstererek Balkan devletlerini cesaretlendirmiştir.
- 📉 Osmanlı'nın dağılma sürecindeki önemli bir kilometre taşı olmuştur.
🔍 Sonuç
Uşi Antlaşması, Osmanlı İmparatorluğu'nun çöküş dönemindeki en önemli diplomatik belgelerden biridir. Sadece bir toprak kaybını değil, aynı zamanda bir imparatorluğun sonunun geldiğinin ve yeni Türkiye'nin doğuş sancılarının habercisidir. On İki Ada meselesi ise Türk dış politikasında uzun yıllar sürecek bir sorun olarak kalmıştır.
