🎯 2026 TYT Fizik: Yatay Atışta Menzil Nedir?
Yatay atış hareketi, bir cismin belirli bir yükseklikten yatay olarak atılmasıyla gerçekleşen harekettir. Bu harekette cisim, hem yatayda sabit hızla ilerlerken hem de düşeyde yerçekimi etkisiyle hızlanır. Yatay atışta en çok merak edilen şeylerden biri de menzil kavramıdır.
Menzil, atılan cismin yatayda aldığı yoldur. Yani, cismin atıldığı noktadan yere düştüğü noktaya kadar olan yatay mesafedir. Menzili hesaplamak için bazı temel bilgilere ve formüllere ihtiyacımız var. Gelin, bu bilgilere birlikte göz atalım:
- 📏 Yatay Hız ($v_x$): Cisim yatay olarak atıldığında sahip olduğu ilk hızdır. Yatay atış süresince bu hız sabittir, çünkü yatay doğrultuda cisme etki eden bir kuvvet yoktur (hava sürtünmesi ihmal edilirse).
- ⏱️ Uçuş Süresi (t): Cismin atıldığı andan yere düştüğü ana kadar geçen süredir. Bu süre, cismin düşeydeki hareketine bağlıdır.
🤔 Menzil Nasıl Hesaplanır?
Menzili hesaplamak için aşağıdaki adımları takip edebiliriz:
- 💧 Uçuş Süresini Bulma: Öncelikle cismin havada kalma süresini yani uçuş süresini bulmamız gerekir. Uçuş süresi, cismin düşeydeki hareketini inceleyerek bulunur. Eğer cismin atıldığı yükseklik (h) biliniyorsa, aşağıdaki formül kullanılabilir:
$t = \sqrt{\frac{2h}{g}}$
Burada,
- $t$ uçuş süresini,
- $h$ yüksekliği,
- $g$ yerçekimi ivmesini (yaklaşık 9.8 m/s²) temsil eder.
- ➡️ Menzili Hesaplama: Uçuş süresini bulduktan sonra, menzili (x) hesaplamak oldukça kolaydır. Menzil, yatay hız ile uçuş süresinin çarpımına eşittir:
$x = v_x \cdot t$
Burada,
- $x$ menzili,
- $v_x$ yatay hızı,
- $t$ uçuş süresini temsil eder.
💡 Örnek Soru ve Çözümü
Bir cisim, 20 metre yükseklikten yatay olarak 10 m/s hızla atılıyor. Bu cismin menzili kaç metredir? (g = 10 m/s²)
- Uçuş Süresini Bulma:
$t = \sqrt{\frac{2h}{g}} = \sqrt{\frac{2 \cdot 20}{10}} = \sqrt{4} = 2$ saniye
- Menzili Hesaplama:
$x = v_x \cdot t = 10 \cdot 2 = 20$ metre
Cismin menzili 20 metredir.
📝 Unutmamak Gerekir
- Hava sürtünmesi ihmal edildiğinde yatay hız sabittir.
- Uçuş süresi sadece düşeydeki harekete bağlıdır.
- Menzil, yatay hız ve uçuş süresinin çarpımı ile bulunur.
Umarım bu bilgiler, yatay atışta menzil kavramını anlamanıza yardımcı olmuştur. Başarılar!
