Yazım Kuralları: TDK Rehberi
📝 Türkçe'nin İncelikleri: TDK Yazım Kuralları Rehberi
Dil, bir milletin kültür taşıyıcısıdır. Onu doğru ve güzel kullanmak ise hepimizin sorumluluğudur. Türk Dil Kurumu (TDK), bu sorumluluğu yerine getirmemiz için yol gösterici bir rehber olan Yazım Kılavuzu'nu yayımlar. Bu yazıda, günlük hayatta ve resmi yazışmalarda en sık karşılaştığımız, kafamızı karıştıran temel TDK yazım kurallarına bir göz atacağız.
🔤 Büyük Harflerin Kullanımı
Büyük harf kullanımı, yazımın temel taşlarındandır. İşte en önemli kurallar:
- 🏛️ Özel Adlar: Kişi, yer, kurum adları büyük harfle başlar: Mustafa Kemal Atatürk, Ankara, Türk Dil Kurumu.
- 📚 Kitap/Eser Adları: Her kelimesi büyük harfle başlar (bağlaçlar hariç): Sinekli Bakkal, Suç ve Ceza.
- 🗺️ Yön Adları: Yer adının bir parçasıysa büyük, sadece yön bildiriyorsa küçük yazılır: Doğu Anadolu Bölgesi'ne gidiyorum / İzmir'in doğusunda bir ilçe.
- 📅 Gün ve Ay Adları: Tarih bildiren bir sayıdan sonra gelirse büyük, diğer durumlarda küçük yazılır: 19 Mayıs 1919'da Samsun'a çıktı. / Okullar eylül ayında açılır.
🔗 Birleşik Kelimeler ve Ayrı Yazım
Bu, en çok hata yapılan alanlardan biridir. Bazı ipuçları:
- 🧱 Birleşik Kelimeler: Anlam kaymasına uğramış, kalıplaşmış kelimeler bitişik yazılır: hanımeli, ateşkes, biraz, hiçbir.
- ✂️ Ayrı Yazılanlar: Yardımcı fiiller (etmek, eylemek, olmak, kılmak) asıl fiilden ayrı yazılır: tedavi etmek, fark etmek, hasta olmak. (Ancak ses değişikliği olursa bitişik yazılır: hissetmek, reddetmek).
- 🚫 "ki" ve "de" Bağlaçları: Kendinden önceki kelimeden her zaman ayrı yazılır ve cümleden çıkarıldığında anlam bozulmaz. Evdeki hesap (ilgi eki "-ki", bitişik) / Bilmem ki ne diyeyim (bağlaç, ayrı).
⏳ Kısaltmalar ve Noktalama
- 🏢 Kurum Adları: Büyük harflerle yazılır, nokta kullanılmaz: TDK, TBMM, ABD.
- 📏 Ölçü Birimleri: Uluslararası kabul görmüş kısaltmalar kullanılır: kg, cm, ml.
- 🔠 Büyük Harfli Kısaltmalara Gelen Ekler: Kesme işareti (') ile ayrılır ve ek, harflerin okunuşuna göre yazılır: TDK'ye, THY'nin, ABD'de.
➗ Sayıların Yazımı
- 🔢 Rakamla mı, Yazıyla mı? Saat, para tutarı, istatistiksel veri gibi bilimsel metinlerde rakam; yüz ve bin sayılarıyla ifade edilenler yazıyla yazılır: Saat 15.30'da, 5 milyon lira, yüz elli kişi.
- 📈 Sıra Sayıları: Rakamla yazılırsa sonuna nokta konur veya "-ncı" eki eklenir: 20. yüzyıl / 20'nci yüzyıl.
💡 Neden Önemli?
Yazım kuralları, yalnızca "kurallara uymak" için değil, anlam karışıklığını önlemek ve düşüncelerimizi net bir şekilde ifade edebilmek için vardır. "Herkes" ile "her kes", "kar etmek" ile "kâr etmek" arasındaki fark, anlamı tamamen değiştirir. TDK'nın kılavuzluğu, dilimizin zenginliğini korumamıza ve iletişimimizi güçlendirmemize yardımcı olur.
Son Not: Bu yazı, en yaygın kuralları özetlemektedir. Detaylı bilgi için Türk Dil Kurumu'nun resmi Yazım Kılavuzu'na ve tdk.gov.tr adresindeki güncel kaynaklara başvurmanızı öneririz. Dilimize sahip çıkalım! ✨
