📝 Yazım Kuralları ve TYT Çıkmış Sorulara Genel Bakış
Yazım kuralları, Türkçe'nin doğru ve anlaşılır bir şekilde kullanılmasını sağlayan temel ilkelerdir. TYT'de bu kuralları ne kadar iyi bildiğiniz, dil hakimiyetinizi gösterir ve net sayınızı doğrudan etkiler. Bu bölümde, çıkmış sorular üzerinden en sık karşılaşılan yazım yanlışı türlerini inceleyeceğiz.
🎯 Büyük Harflerin Kullanımı
Büyük harfler, TYT'de sıklıkla sorgulanan bir konudur. Kuralları iyi bilmek gerekir.
- ✅ Özel İsimler: Kişi adları, yer adları, kurum adları büyük harfle başlar. (Örn: Ayşe, İstanbul, Türk Dil Kurumu)
- ✅ Milliyet, Dil, Din Bildiren Sözcükler: Bu sözcükler özel ad olduğunda büyük harfle başlar. (Örn: Türk, Türkçe, Müslüman)
- ✅ Kitap, Dergi, Kanun Adları: Bu adların her sözcüğü büyük harfle başlar. (Örn: Sinekli Bakkal, Türk Dili Dergisi, Medeni Kanun)
TYT İpucu: Sorularda genellikle "hangisinde yazım yanlışı vardır?" şeklinde sorulur ve büyük/küçük harf karışıklığı aranır.
🔤 "de/da" Bağlacı ve "-de/-da" Eki
Bu, TYT'de neredeyse her yıl çıkan bir konudur. Ayrımı çok iyi yapmalısınız.
- ✅ "de/da" Bağlacı: Cümleden çıkarıldığında anlam bozulmaz. Ayrı yazılır. "O kitap bende de var." → "O kitap bende var." (Anlam bozulmuyor, ayrı yazılmalı.)
- ✅ "-de/-da" Eki (Bulunma Hali Eki): Cümleden çıkarılamaz. Eklendiği sözcüğe bitişik yazılır. "Kalemim okulda kalmış." (Buradaki "-da" eki cümleden çıkarılamaz.)
✍️ "ki" Bağlacı ve "-ki" Eki
"de/da" gibi, "ki" de sıkça soru gelir.
- ✅ "ki" Bağlacı: Genellikle iki cümleyi bağlar. Ayrı yazılır. "O kadar yoruldum ki uyuyakalmışım."
- ✅ "-ki" Eki (İlgi ve İşaret Sıfatı): Eklendiği sözcüğe bitişik yazılır. "Senin kalemin, bendekinden daha güzel." (bendeki), "Sokaktaki araba çok lüks." (sokaktaki)
❓ "mi" Soru Edi
Soru edatı olan "mi" her zaman ayrı yazılır. Kendisinden önceki ve sonraki sözcüklerle bitişik yazılmaz. Aldığı ekler kendisine bitişik yazılır.
- ✅ "Bu kitabı okudun mu?"
- ✅ "Yarın gelecek misin?"
- ❌ "Yarın gelecekmisin?" (Yanlış)
➖ Tire (-) ve Kısa Çizgi (-) Kullanımı
Bu iki işaret birbirine karıştırılır. TYT'de ayırt edebilmeniz istenir.
- ✅ Kısa Çizgi (-): Satır sonunda kelime bölmek, arasında-arasında gibi ekleri ayırmak ve iki tarih/rakam arasında kullanılır. (Örn: 1980-1990, Ankara-İstanbul, Türkçe-Fransızca)
- ✅ Tire (–): Daha uzundur ve genellikle özel isimlerde, alıntı kelimelerde veya matematikte eksi işareti olarak kullanılır. Ancak TYT düzeyinde daha çok kısa çizgi sorgulanır.
📌 Sayıların Yazımı
- ✅ Birden fazla sözcükten oluşan sayılar ayrı yazılır. "iki yüz elli beş"
- ✅ Para tutarı, saat, ölçü ve istatistiksel verilerde rakam kullanılabilir.
- ✅ Saat ve dakikaları ayırmak için nokta (.) değil, iki nokta üst üste (:) kullanılır. "Sınav 10:30'da başlayacak."
🧪 TYT'de Çıkmış Soru Tipleri ve Çözüm Stratejisi
TYT'de yazım kuralları soruları genellikle şu şekillerde karşımıza çıkar:
- 💡 Yanlışı Bulma: "Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazım yanlışı vardır?" Bu tür sorularda her cümleyi tek tek, yukarıdaki kuralları hatırlayarak kontrol et.
- 💡 Doğruyu Bulma: "Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı yoktur?" Burada dört yanlış, bir doğru vardır. Tüm seçenekleri dikkatle oku.
- 💡 Noktalama ile Birleşik Sorular: Bazen bir cümlede hem yazım hem noktalama hatası aynı anda sorgulanabilir.
🎯 Altın Tavsiye: Yazım kuralları sorularını çözerken, kafanızdan cümleyi yüksek sesle (içinizden) okuyun. Çoğu zaman kulağa doğru gelen, doğru yazılandır. Ancak bu, "de/da", "ki" gibi istisnai kurallar için geçerli değildir; onlar için kuralı uygulamalısınız.
📚 Örnek Çıkmış Soru Tadında: "Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazım yanlışı vardır?"
A) Herşey planladığımız gibi gitmedi.
B) O da bizimle gelmek istiyor.
C) Buradaki manzara inanılmaz güzel.
D) Yarınki toplantı saat 14:30'da.
Cevap: A seçeneğidir. "Her şey" ayrı yazılmalıdır.
